Xử lý nợ xấu trong đại dịch COVID-19

Tọa đàm được tường thuật trực tiếp lúc 9h00 ngày 23/6, trên báo Tiền Phong điện tử (https://tienphong.vn) và Tạp chí Thị trường Tài chính Tiền tệ điện tử (https://thitruongtaichinhtiente.vn)

Sau 4 năm đi vào thực tiễn, Nghị quyết số 42/2017/QH14 đã tạo ra những chuyển biến tích cực trong công tác xử lý nợ xấu. Từ cuối năm 2018 đến ngày 30/04/2021, toàn hệ thống các tổ chức tín dụng (TCTD) đã xử lý được khoảng 500 nghìn tỷ đồng nợ xấu.

Kết quả đạt được là rất tích cực nhưng khó khăn, vướng mắc vẫn còn, ảnh hưởng đến tiến độ xử lý nợ xấu của các TCTD. Đặc biệt, dịch COVID-19 bùng phát lần 4 tiềm ẩn nguy cơ nợ xấu cao trở lại. Nhiều doanh nghiệp giãn đoạn chuỗi sản xuất, đứt gãy dòng tiền, không có nguồn thu để trả nợ.

Báo cáo tài chính quý 1/2021, nhiều ngân hàng có nợ xấu tăng mạnh. Như ACB nợ xấu tăng 61% lên 2.954 tỷ đồng. Theo báo cáo phân tích của SSI Research, ACB đã chủ động phân loại lại nợ của một khách hàng doanh nghiệp lớn có thể gặp khó khăn trong tương lai. Ngoài ra, các ngân hàng đang nắm giữ số lượng nợ xấu cao trong hệ thống gồm: Ngân hàng VPBank nợ xấu tương ứng hơn 10.420 tỷ đồng, VietinBank nợ xấu hiện khoảng hơn 8.950 tỷ đồng. Vietcombank nợ xấu lên hơn 7.690 tỷ đồng. MB lên hơn 4.180 tỷ đồng.

“Việc Ngân hàng Nhà nước cho phép ngân hàng giữ nguyên nhóm nợ làm cho bức tranh nợ xấu chưa phản ánh đúng thực tế. Các ngân hàng không phải trích lập dự phòng, làm giảm chi phí dự phòng, gia tăng lợi nhuận nhưng rủi ro cũng tăng lên”, báo cáo của Cty CP chứng khoán BOS cho biết.

Theo ông Phạm Xuân Hòe – nguyên Viện phó Chiến lược Ngân hàng (Ngân hàng Nhà nước), khi nền kinh tế khó khăn, việc xử lý nợ xấu khá khó khăn. Chỉ khi nào, nền kinh tế hanh thông trở lại, người dân cảm thấy lạc quan vào sản xuất kinh doanh, việc phát mãi tài sản mới thuận lợi.

Kết thúc quý đầu năm 2021, một số ngân hàng thương mại cổ phần (TMCP) báo lãi cao gấp 3-4 lần so với cùng kỳ năm ngoái. Ngân hàng TMCP Quân đội (MB) ghi nhận lợi nhuận hợp nhất quý đầu năm 2021 đạt gần 4.600 tỷ đồng, tăng hơn gấp đôi so với cùng kỳ và đạt tới 43% kết quả của năm ngoái; SeABank lãi trước thuế đạt 698,3 tỷ đồng; HDBank có lãi trên 2.000 tỷ đồng…

Lãnh đạo Ngân hàng TMCP Hàng hải (MSB) cho biết, tổng doanh thu thuần của MSB khoảng 2.000 tỷ đồng, lợi nhuận ước đạt 1.200 tỷ đồng, cao gấp 4 lần cùng kỳ năm ngoái. Lãnh đạo Ngân hàng TMCP Á Châu (ACB) vừa công bố lợi nhuận trước thuế quý 1/2021 ước đạt 3.105 tỷ đồng, tăng hơn 61% so với cùng kỳ năm ngoái.

Trong những ngân hàng đã hé lộ lợi nhuận quý 1, nhóm “Big 4” tiếp tục giữ vị trí cao, đứng đầu là VietinBank. Vietinbank ước lãi trước thuế quý đầu năm khoảng 0976080346 tỷ đồng, chưa gồm phí trả trước từ hợp đồng bán bảo hiểm qua ngân hàng. Cao hơn 135-175% so với cùng kỳ 2020. Vietcombank đạt lợi nhuận trước thuế quý 1 khoảng 7.000 tỷ đồng, tương đương 28% kế hoạch cả năm.

Soi từ lợi nhuận ấn tượng quý 1 vừa qua, ngân hàng đạt lãi lớn đến phần nhiều từ mảng dịch vụ, tiền gửi không kỳ hạn (CASA), bán lẻ.

Theo Thông tư 03 sửa đổi, ngân hàng thương mại được giữ nguyên nhóm nợ và cơ cấu để DN được tiếp tục vay (có hiệu lực ngày 17/5/2021). Thời gian cơ cấu lại thời hạn trả nợ, kể cả trường hợp gia hạn nợ phải phù hợp với mức độ ảnh hưởng của dịch và không vượt quá 12 tháng. Tuy nhiên, chỉ được cơ cấu lại thời hạn trả nợ đối với số dư nợ đáp ứng đầy đủ các điều kiện gồm: Các khoản nợ phát sinh trước ngày 10/6/2020 từ hoạt động cho vay, cho thuê tài chính; phát sinh nghĩa vụ trả nợ gốc, lãi trong thời gian từ 23/1/2020 đến 31/3/2021; khách hàng không có khả năng trả nợ gốc, lãi theo hợp đồng, thỏa thuận cho vay, cho thuê tài chính đã ký do doanh thu, thu nhập giảm bởi ảnh hưởng của dịch COVID-19.

Hiện 5 ngân hàng chiếm thị phần lớn về cho vay mua ô tô là VIB, Shinhan Bank, Techcombank, VPBank và TPBank. Có ngân hàng thừa nhận, nợ xấu tăng trong quý đầu năm 2020 chủ yếu đến từ khách hàng cá nhân vay mua ô tô. Phụ trách quản lý tài sản nợ đã thu hồi của một ngân hàng tại Hà Nội cho biết: Từ đầu năm đến nay, số ô tô thu hồi của khách hàng tăng nhanh, thu cả hàng trăm chiếc nhưng bán thì chẳng được bao nhiêu, càng để càng hư hại. “Có nhiều xe mang đấu giá tới 4-5 lần chẳng ai mua. Mỗi lần đấu giá lại giảm 5%, tới lần thứ 4 giá giảm 20% so với định giá ban đầu, vậy nhưng đến nay vẫn để không. Bãi xe của ngân hàng giờ đã đầy, còn xe để lâu ngày cũng hỏng nhưng luật đã quy định, ngân hàng không thể không siết nợ khi món vay toàn tiền trăm triệu tới cả tỷ đồng”, vị này kể.

Để tiếp tục hỗ trợ khách hàng khắc phục khó khăn do ảnh hưởng của dịch, NHNN đã ban hành Thông tư 03/2021/TT-NHNN sửa đổi, bổ sung Thông tư 01/2020/TT-NHNN quy định về tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn, giảm lãi, phí, giữ nguyên nhóm nợ nhằm hỗ trợ khách hàng chịu ảnh hưởng do dịch COVID-19.

Theo đó, những quy định tại Thông tư 03 đã hỗ trợ được nhiều khách hàng (doanh nghiệp) hơn trong việc cơ cấu lại dòng tiền, phục hồi sản xuất – kinh doanh cũng như giảm áp lực trích lập của các NHTM, từ đó NHTM có điều kiện đồng hành cùng doanh nghiệp khắc phục các khó khăn do tác động của dịch COVID-19, theo đó, các TCTD sẽ đưa ra phương án hỗ trợ khách hàng cụ thể, kịp thời hơn.

Với sự triển khai tích cực của các tổ chức tín dụng, đến ngày 31/5/2021, các tổ chức tín dụng đã thực hiện: Cơ cấu lại thời hạn trả nợ cho 257.602 khách hàng với dư nợ 336.663 tỷ đồng; Miễn, giảm, hạ lãi suất cho 676.690 khách hàng với dư nợ 0976080346 tỷ đồng; Cho vay mới lãi suất thấp hơn so với trước dịch với doanh số lũy kế từ 23/01/2020 đến nay đạt 0976080346 tỷ đồng cho 480.839 khách hàng. Ngoài ra, Ngân hàng Chính sách xã hội (NHCSXH) (đến 31/5/2021) đã thực hiện gia hạn nợ cho 174.871 khách hàng với dư nợ 4.363 tỷ đồng, cho vay mới đối với 0976080346 khách hàng với số tiền 111.256 tỷ đồng.

Nhà báo Lê Xuân Sơn – Tổng biên tập báo Tiền Phong

Phát biểu khai mạc buổi tọa đàm, nhà báo Lê Xuân Sơn – Tổng biên tập báo Tiền Phong cho biết: Nợ xấu là hiện tượng không thể tránh khỏi của bất kỳ nền kinh tế nào, giải pháp để giải quyết nợ xấu là vấn đề rất quan trọng.

“Đối với hệ thống tín dụng của nước ta, vấn đề nợ xấu từng rất trầm trọng, đặt ra bài toán nan giải cho Nhà nước. Năm 2017, Quốc hội thông qua Nghị quyết 42, với hành lang pháp lý đó cùng với sự cố gắng của hệ thống Ngân hàng Nhà nước, chúng ta đã có những cố gắng rất lớn trong giải quyết nợ xấu.

Trong cuộc gặp gỡ với báo giới, các ngân hàng đều thông báo thành tựu về giải quyết nợ xấu, với những nỗ lực đã giảm xuống 3% và hiện nay là còn 2%. Những nỗ lực này đã góp phần làm lành mạnh cho sức khoẻ của các tổ chức tín dụng, tạo điều kiện cho nền kinh tế phát triển”, nhà báo Lê Xuân Sơn nói.

Hiện nay đại dịch COVID-19 đã tạo ra thử thách lớn, gây đứt gãy sản xuất kinh doanh của nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là trong những lĩnh vực nhạy cảm như vận tải, nghỉ dưỡng. Vấn đề nợ xấu với các doanh nghiệp nhỏ và vừa trở nên trầm trọng khi dòng tiền của các doanh nghiệp bị suy yếu, đứt đoạn, thậm chí đứt hẳn dẫn đến doanh nghiệp mất khả năng thanh toán, bóng ma nợ xấu lại quay trở lại. Hơn 1 năm qua, các tổ chức tín dụng đã có khoanh nợ, giãn nợ cho các doanh nghiệp.

Cuộc chiến chống COVID-19 xác định sẽ phải kéo dài nhiều năm, vì vậy vấn đề nợ xấu là cực kỳ quan trọng, có thể dẫn đến sự nguy hiểm của hệ thống ngân hàng, tổ chức tín dụng và nền kinh tế nói chung.

“Hôm nay báo Tiền Phong tổ chức buổi toạ đàm với mong muốn thực hiện 2 nhiệm vụ: Nhìn nhận lại quá trình giải quyết nợ xấu sau Nghị quyết 42. Phân tích, đánh giá hiện tượng nợ xấu hình thành do ảnh hưởng của COVID-19. Kiến nghị với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và Chính phủ những giải pháp để giải quyết thành công hiện tượng nợ xấu do COVID-19.

Trân trọng cám ơn các cơ quan chức năng của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, các ngân hàng đang phải trực tiếp giải quyết vấn đề nợ xấu, các chuyên gia đã tư vấn xây dựng nội dung chương trình. Hy vọng cuộc toạ đàm thành công và góp một phần tiếng nói cho ngành Ngân hàng để đưa ra giải pháp giải quyết nợ xấu và hỗ trợ cho các ngân hàng, tổ chức tín dụng và cộng đồng doanh nghiệp”, Tổng biên tập báo Tiền Phong nói.

Theo ông Nguyễn Quốc Hùng, Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, Nghị quyết số 42/2017/QH14 được Quốc hội ban hành ngày 21/06/2017, có hiệu lực thi hành từ ngày 15/8/2017, trên 3 năm đi vào thực tiễn, đã tạo cơ chế xử lý đồng bộ, hiệu quả giúp các tổ chức tín dụng đẩy nhanh quá trình xử lý nợ xấu. Nghị quyết có hiệu lực, tạo điều kiện cho các bộ, ngành, địa phương tích cực phối hợp với ngành Ngân hàng trong công tác xử lý nợ xấu, ban hành các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho các tổ chức tín dụng trong quá trình thực hiện Nghị quyết số 42; cùng với những quy định mới của Luật các tổ chức tín dụng (sửa đổi, bổ sung một số Điều của Luật các tổ chức tín dụng năm 2010), khuôn khổ pháp lý về xử lý nợ xấu trong quá trình tái cơ cấu các ngân hàng thương mại được hoàn thiện; kê biên, hoàn thiện thủ tục pháp lý, đưa tỷ lệ nợ xấu về mức thấp nhất.

Ông Nguyễn Quốc Hùng, Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam [external_link offset=1]

Nghị quyết 42 cũng cho khách hàng thấy được nghĩa vụ, trách nhiệm trả nợ của mình. Từ năm 2017 trở về trước, công tác xử lý nợ rất khó khăn. Tuy nhiên, tới khi có Nghị quyết 42, thái độ của khách hàng trong việc phối hợp xử lý nợ xấu đã có chuyển biến, nhiều khách hàng trước đây chây ì, thiếu thiện chí trong việc bàn giao tài sản, chống đối nhằm kéo dài thời gian xử lý, thì sau đó đã hợp tác với các tổ chức tín dụng, bàn giao tài sản để các tổ chức tín dụng xử lý phát mại và thu hồi nợ…

Tới nay, toàn hệ thống các tổ chức tín dụng đã xử lý được khoảng 530 nghìn tỷ đồng nợ xấu. Trong đó, lũy kế từ ngày 15/8/2017 đến 30/4/2021, toàn hệ thống các tổ chức tín dụng đã xử lý được gần 350 (66% số nợ) nghìn tỷ đồng nợ xấu xác định theo Nghị quyết số 42, đạt trung bình khoảng 8 nghìn tỷ đồng/tháng, cao hơn khoảng 2 lần so với kết quả xử lý nợ xấu nội bảng (54%), ngoại bảng (24%) bán cho VAMC (22%). Trong đó, khách hàng tự nguyện trả nợ 150 nghìn tỷ đồng, tăng gấp đôi thời điểm trước Nghị quyết 42 có hiệu lực.

Bên cạnh đó, các tổ chức tín dụng được phép chủ động quyết định biện pháp xử lý khoản nợ là bán nợ, thu giữ tài sản cho dù có hay không có sự đồng ý của bên vay/bên bảo đảm đã tạo áp lực rất lớn buộc bên vay/bên bảo đảm phải có trách nhiệm trong việc trả nợ và phải hợp tác với các tổ chức tín dụng trong quá trình xử lý nợ nếu không muốn mất tài sản; Nhờ các giải pháp xử lý nợ xấu được triển khai đồng bộ cùng với các biện pháp kiểm soát, phòng ngừa nợ xấu mới phát sinh đã góp phần giải quyết nhanh, dứt điểm nợ xấu tại các tổ chức tín dụng thời gian qua, các tổ chức tín dụng đã xử lý được khối lượng khá lớn nợ xấu, lành mạnh hóa bảng cân đối, góp phần cải thiện đáng kể hiệu quả kinh doanh của các tổ chức tín dụng, đồng thời góp phần không nhỏ vào kết quả công tác cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 0976080346, thể hiện định hướng, chính sách đúng đắn của Đảng, Quốc hội, Chính phủ tạo niềm tin đối với hệ thống các tổ chức tín dụng nói riêng và toàn bộ xã hội nói chung đối với công tác xử lý nợ xấu trong nền kinh tế.

Nhà báo Lê Xuân Sơn – Tổng Biên tập báo Tiền Phong đặt câu hỏi: Với tư cách là các chủ thể trực tiếp tổ chức giải quyết nợ xấu, xin hỏi đại diện các ngân hàng có mặt tại đây đã đưa ra giải pháp nào để giải quyết nợ xấu và bài học kinh nghiệm rút ra trong quá trình giải quyết nợ xấu là gì?

Đại diện Ngân hàng Techcombank: Nghị quyết 42 là hành lang pháp lý hỗ trợ rất lớn cho công tác xử lý nợ, giúp các ngân hàng giải quyết “cục máu đông” tồn đọng từ thời kỳ khủng hoảng tài chính 0976080346. Riêng tại Techcombank, từ khi Nghị quyết 42 có hiệu lực, hơn 70% các khoản nợ xấu được xử lý thông qua áp dụng Nghị quyết 42. Việc có thể xử lý được tài sản để thu hồi nợ theo Nghị quyết 42 không chỉ giúp ngân hàng thu hồi nợ xấu, mà còn có tác động rất tích cực tới các khách hàng vay vốn của ngân hàng. Tỷ lệ nợ xấu tại các ngân hàng cao nhất đến 1-3%. Như vậy 97- 99% các khách hàng vay vốn là khách hàng tốt.

Đại diện Ngân hàng Techcombank

Việc có thể sớm xử lý các khoản nợ xấu giúp chính sách cho vay, giá cả cho vay và thủ tục vay vốn đối với khách hàng được thiết kế phù hợp hơn rất nhiều.

Ảnh hưởng của dịch COVID-19 từ tháng 2/2020 tới nay đã khiến ngân hàng phải thay đổi nhiều chính sách để phù hợp. Về khách hàng Techcombank có hai chính sách: (1) Với các khách hàng bị ảnh hưởng thu nhập do COVID-19, ngân hàng hỗ trợ tối đa qua các giải pháp miễn giảm lãi, tái cơ cấu nợ, giãn nợ. (2) Với các khách hàng thực sự không có khả năng trả nợ, trây ì tồn đọng đã lâu năm ngân hàng tiếp tục áp dụng Nghị quyết 42 để xử lý tài sản thu hồi nợ. Quá trình xử lý nợ tuyệt đối tuân thủ các hướng dẫn của địa phương và chính phủ về phòng chống dịch.

Đại diện Ngân hàng SHB: Nghị quyết 42 như “làn gió mạnh” thổi vào quá trình xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng. Nghị quyết 42 tạo hành lang pháp lý, là cơ sở để các tổ chức tín dụng đẩy nhanh tốc độ xử lý nợ xấu, rút ngắn thời gian xử lý nợ, tiết giảm chi phí.

Nghị quyết 42 đã làm thay đổi ý thức trả nợ của khách hàng/bên bảo đảm, khẳng định được quyền của chủ nợ trong giao dịch dân sự vay trả. Nghị quyết 42 khẳng định quyền cho chủ nợ trong quá trình vay nợ. Nghị quyết 42 được ban hành cho thấy đây không chỉ là mối quan tâm của ngành ngân hàng mà còn là mối quan tâm của toàn dân.

Đại diện Ngân hàng SHB

Đồng hành cùng Nghị quyết 42 trong thời gian qua, SHB đã đẩy mạnh công tác thu hồi nợ cụ thể như sau: Nâng cao hiệu quả xử lý, thu hồi nợ xấu nhưng luôn tuân thủ nguyên tắc không gây ảnh hưởng đến trật tự an ninh xã hội; Ưu tiên áp dụng các giải pháp thu nợ thông qua thuyết phục, động viên khách hàng hợp tác trả nợ/ tự nguyện bàn giao tài sản bảo đảm để SHB chủ động xử lý; Đối với các khách hàng không hợp tác, phân tách tài sản thành các lớp để xử lý, hạn chế tối đa các tác động bất ổn cho trật tự xã hội trong triển khai hoạt động thu giữ tài sản bảo đảm.

SHB ưu tiên thực hiện thu giữ các tài sản đất trống, nhà trống và/hoặc các tài sản khác mà việc thu giữ không gây ảnh hưởng đến cuộc sống an sinh xã hội tối thiểu của chủ tài sản.

Các khoản nợ xấu được phân luồng xử lý theo thứ tự ưu tiên sau: (1) Đối với các khách hàng có nguồn trả nợ nhưng bị quá hạn SHB thỏa thuận với khách hàng/bên bảo đảm về việc cho khách hàng nộp tiền để giải chấp tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu. (2) Đối với các khách hàng có nguồn trả nợ nhưng bị quá hạn do dòng tiền của khách hàng bị ảnh hưởng bởi dịch COVID-19, SHB xem xét cơ cấu lại thời hạn trả nợ cho khách hàng. (3) Đối với các khoản nợ xấu mà khách hàng không còn khả năng trả nợ, SHB yêu cầu khách hàng/bên bảo đảm hợp tác trả nợ hoặc bàn giao tài sản bảo đảm cho SHB để xử lý thu hồi nợ. (4) Đối với các khách hàng không hợp tác, trây ì, không thực hiện đúng cam kết, SHB tổ chức thu giữ tài sản bảo đảm theo Nghị quyết 42 của Quốc hội và tổ chức bán đấu giá theo quy định của pháp luật. (5) Các trường hợp không đủ điều kiện thu giữ TSBĐ theo Nghị quyết 42 và khách hàng bất hợp tác, SHB tiến hành khởi kiện ra Tòa án có thẩm quyền đề nghị Tòa án phát mại tài sản bảo đảm của các khoản nợ xấu. (6) SHB thực hiện bán khoản nợ xấu cho cá nhân, tổ chức (bao gồm bán nợ cho VAMC) theo giá thị trường.

SHB tăng cường phối hợp với các cơ quan nhà nước để giải quyết các vướng mắc liên quan đến công tác thu hồi nợ như: đề nghị cơ quan thi hành án dân sự tổ chức cuộc họp để giải quyết các vướng mắc liên quan đến công tác tổ chức cưỡng chế thi hành án nhằm đẩy nhanh tiến độ xử lý tài sản để thu hồi nợ cho SHB; phối hợp với các cơ quan công an, chính quyền địa phương để đẩy mạnh công tác thu giữ tài sản đúng quy định pháp luật….

“Việc thu giữ tài sản bảo đảm theo Nghị quyết 42 cũng bị ngưng trệ do chính quyền địa phương (đặc biệt là các khu vực đang bị phong toả hoặc có người bị cách ly) phải tập trung phòng, chống dịch nên chưa xác nhận, hỗ trợ SHB trong việc thu giữ tài sản bảo đảm theo Nghị quyết 42: Không tham gia chứng kiến, không ký biên bản chứng kiến việc thu giữ, chậm thực hiện phối hợp theo thông báo, đề nghị hỗ trợ của Ngân hàng. Điều này dẫn tới việc thu giữ tài sản đảm bảo của ngân hàng gặp khó, chậm tiến độ” – đại diện Ngân hàng SHB.

Ông Đoàn Văn Thắng – Tổng Giám đốc Công ty TNHH MTV quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng Việt Nam – VAMC, trao đổi tại buổi tọa đàm.

Trao đổi tại buổi tọa đàm, ông Đoàn Văn Thắng – Tổng Giám đốc Công ty TNHH MTV quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng Việt Nam – VAMC, cho biết, VAMC là doanh nghiệp, thực tế là công cụ của Nhà nước nhằm góp phần xử lý nhanh nợ xấu, lành mạnh hóa tài chính, giảm thiểu rủi ro cho các tổ chức tín dụng, doanh nghiệp và thúc đẩy tăng trưởng tín dụng hợp lý nền kinh tế.

VAMC được thành lập bởi quyết định được thành lập và hoạt động theo Nghị định 53/2013/NĐ-CP của Chính phủ, Quyết định số 843/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ và Quyết định số 1459/QĐ-NHNN của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam. VAMC hoạt động qua hai giai đoạn: 0976080346, hoạt động trên nền tảng Nghị định 53/2013/NĐ-CP của Chính phủ; 0976080346, hoạt động trên nền tảng Nghị quyết 42/2017/QH14. Nghị quyết 42 có tác động lớn, sâu sắc đến các ngân hàng và tổ chức, trong đó có VAMC. Ngay sau khi có Nghị quyết 42, Chính phủ, Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước đã hỗ trợ tối đa cho hoạt động xử lý, thu hồi nợ của VAMC. Cho đến thời điểm hiện nay, có 21 tổ chức tín dụng đã tất toán dư nợ cho VAMC.

Ông Thắng cho biết, Nghị quyết 42 ra đời, cùng với việc quy định về đấu giá tài sản, từ 2018 đến nay, VAMC đã bán đấu giá thành công gần 3.000 tỷ các khoản nợ và tài sản bảo đảm. “Hiện tại, chúng tôi được Ngân hàng Nhà nước đồng ý xây dựng sàn giao dịch nợ xấu, khoảng đầu quý III/2021 sẽ ra đời. Ngoài ra, được phép Tổng thư ký Hiệp hội Ngân hàng, thành lập câu lạc bộ VAMC với 23 thành viên, tạo diễn đàn để các AMC lên tiếng, hướng tới các đơn vị tham gia thị trường mua bán nợ.

Về khó khăn, đầu tiên, Nghị quyết 42 thực tế là Nghị quyết thí điểm trong 4 năm, đến nay đã gần kết thúc thí điệp, nên tiếp tục duy trì và xây dựng luật xử lý nợ xấu. Nghị quyết 42 cho phép những trường hợp quy định của Nghị quyết cao hơn luật, nhưng thực tế áp dụng còn mỗi bên hiểu một hướng, nên đa phần vẫn luật cao hơn Nghị quyết.

Nghị quyết 42 có thể động viên khách hàng tự nguyện giao tài sản, có những trường hợp thu giữ được trao điều kiện rất cao, nhưng có trường hợp chỉ giới hạn trong điều kiện ảnh hưởng an ninh quốc gia. Tổ chức tín dụng chưa áp dụng thủ tục tranh chấp, không thể thực hiện được. Ngoài ra, còn có những khó khăn về các vấn đề liên quan đến thuế.

Chúng tôi kiến nghị, nên tiếp tục nâng tầm Nghị quyết 42 sau khi kết thúc thí điểm. Sớm hình thành hệ thống thị trường mua bán nợ, phải có khuôn khổ pháp luật cho thị trường ấy, các công cụ cũng phải được hoàn thiện. Hiện nay, có thể mua bán nợ theo hình thức cạnh tranh hoặc đấu giá, còn rất sơ khai”, Tổng Giám đốc Công ty TNHH MTV quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng Việt Nam – VAMC, cho biết.

Nghị quyết 42 có tác động lớn, sâu sắc đến các ngân hàng và tổ chức, trong đó có VAMC. Ngày sau khi có Nghị quyết 42, Chính phủ, Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước đã hỗ trợ tối đa cho hoạt động xử lý, thu hồi nợ của VAMC. Cho đến thời điểm hiện nay, có 21 tổ chức tín dụng đã tất toán dư nợ cho VAMC.

Theo chuyên gia Cấn Văn Lực, Nghị quyết 42, là hành lang pháp lý hỗ trợ rất lớn cho công tác xử lý nợ, giúp các ngân hàng giải quyết cục máu đông tồn đọng từ thời kỳ khủng hoảng tài chính 0976080346.

Chuyên gia Cấn Văn Lực

Việc có thể xử lý được tài sản để thu hồi nợ theo Nghị quyết 42 không chỉ giúp ngân hàng thu hồi nợ xấu, mà còn có tác động rất tích cực tới các khách hàng vay vốn của ngân hàng.

Tỷ lệ nợ xấu tại các ngân hàng cao nhất đến 1-3%. Như vậy 97- 99% các khách hàng vay vốn là khách hàng tốt. Việc có thể sớm xủ lý các khoản nợ xấu giúp chính sách cho vay, giá cả cho vay và thủ tục vay vốn đối với khách hàng được thiết kế phù hợ hơn rất nhiều. Kiểu như không để “con sâu làm rầu nồi canh”.

Sau 3 năm triển khai Nghị quyết 42, có một báo cáo đánh giá tổng kết rất đầy đủ. Theo đó, có 11 vướng mắc như các ngân hàng đã chỉ ra trước đó, tập trung 4 nguyên nhân:

Một là, sự vào cuộc, phối kết hợp của các cơ quan chức năng, địa phương còn chưa kịp thời, chưa đồng bộ và nhất quán, dẫn đến quá trình thực thi Nghị quyết gặp không ít khó khăn. Thí dụ, sau gần một năm Nghị quyết 42 (NQ42) có hiệu lực, đến ngày 15/5/2018 Tòa án Nhân dân tối cao mới ban hành Nghị quyết số 03/2018/NQ-HĐTP (có hiệu lực từ ngày 1/7/2018) hướng dẫn áp dụng các quy định của NQ 42; trong khi đó, quy định về điều kiện áp dụng thủ tục rút gọn chưa phù hợp với tính chất đặc thù của giao dịch cho vay, nhận thế chấp tài sản của Tổ chức Tín dụng (TCTD). Chỉ cần bên vay không thống nhất với TCTD về dư nợ hoặc người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan vắng mặt hay từ chối thực hiện nghĩa vụ bảo đảm… thì Tòa án sẽ không áp dụng thủ tục rút gọn. Kết quả đến nay số lượng hồ sơ được áp dụng theo thủ tục rút gọn rất hạn chế. Tại mỗi vụ thu giữ tài sản đảm bảo (TSĐB), công an và chính quyền địa phương vào cuộc không quyết liệt, dẫn đến hiện tượng chây ỳ, thậm chí hăm dọa cán bộ tín dụng đã xảy ra. Tại một số địa phương do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan khác nhau, hoạt động thi hành án ngân hàng còn chưa thật sự hiệu quả, nhiều vụ việc kéo dài… phát sinh nhiều chi phí cho đơn vị xử lý nợ.

Hai là, còn nhiều vướng mắc trong xử lý tài sản đảm bảo. Đó là, Quyền thu giữ tài sản bảo đảm của TCTD là một trong những nội dung trọng tâm tại NQ 42 nhưng việc triển khai trên thực tế còn nhiều vướng mắc do NQ 42 không quy định chế tài xử lý hoặc cơ chế, cách thức tiến hành cưỡng chế trong trường hợp bên bảo đảm, bên giữ tài sản không hợp tác; Việc mua, bán, sang tên TSBĐ là quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất, tài sản gắn liền với đất hình thành trong tương lai có nhiều vướng mắc.

Theo đó, người mua nợ không thực hiện được thủ tục đăng ký thay đổi bên nhận thế chấp tại cơ quan chức năng theo quy định tại NQ 42 do không phải là TCTD (như cách hiểu cứng nhắc Luật Đất đai 2013 của cơ quan chức năng. Tương tự, trong quá trình xử lý nợ xấu, hầu hết các chủ tài sản đều chống đối, không hợp tác. Do đó, TCTD hay tổ chức mua bán nợ đề xuất sử dụng Biên bản thu giữ thay cho văn bản về việc bàn giao tài sản thế chấp hay khoản nợ nhưng không được Văn phòng đăng ký đất đai chấp thuận. Từ đó dẫn đến các bên liên quan không thực hiện được việc chuyển quyền sở hữu, sử dụng tài sản cho bên mua tài sản. về việc thực hiện thứ tự ưu tiên thanh toán khi xử lý tài sản bảo đảm (TSBĐ) và việc nộp thuế khi chuyển nhượng TSBĐ (Điều 12, Nghị quyết số 42). Việc chuyển nhượng các dự án chưa có Giấy chứng nhận vẫn gặp phải khó khăn khi tiến hành các thủ tục chuyển nhượng dự án tại các cơ quan có thẩm quyền.

Vướng mắc về thực hiện thứ tự ưu tiên thanh toán khi xử lý TSBĐ và việc nộp thuế chuyển nhượng TSBĐ. Theo yêu cầu, các TCTD phải nộp các khoản thuế trước khi được ưu tiên thanh toán đã làm giảm số tiền thu hồi nợ của TCTD, nhiều trường hợp số tiền bán TSBĐ không đủ thu hồi nợ cho TCTD nhưng vẫn phải nộp thuế, gây khó khăn cho cả bên bảo đảm và bên nhận bảo đảm, ảnh hưởng lớn đến quyền lợi chủ nợ có bảo đảm của TCTD…v.v.

Thiếu thông tin về hiện trạng TSĐB do Tòa án, cơ quan thi hành án dân sự không có hệ thống dữ liệu cho phép các TCTD trích xuất, tra cứu thông tin về hiện trạng tài sản có liên quan đến vụ việc đang được thụ lý giải quyết, nên không biết tài sản có tranh chấp/vướng mắc gì hay không, trong khi chưa có hướng dẫn áp dụng cụ thể, dẫn đến cách hiểu về tài sản tranh chấp giữa các cơ quan tiến hành tố tụng tại nhiều nơi, nhiều cấp khác nhau, gây khó khăn khi áp dụng các biện pháp xử lý TSĐB theo Nghị quyết số 42.

Khó khăn, vướng mắc liên quan đến việc hoàn trả TSBĐ là vật chứng trong vụ án hình sự.

Ba là, khâu định giá, thẩm định giá khoản nợ và TSĐB khó khăn. Còn thiếu hướng dẫn về cơ sở xác định giá trị khoản nợ và TSĐB trong khi khoản nợ xấu và TSĐB đi kèm có khác biệt so với nợ thông thường. Việc giới hạn tổ chức thẩm định giá phải nằm trên địa bàn tỉnh, thành phố đã làm hạn chế cơ hội lựa chọn được tổ chức định giá có đủ uy tín, năng lực để thực hiện định giá tài sản. Nhiều địa phương còn thiếu tổ chức thẩm định giá hoặc năng lực của tổ chức thẩm định giá còn yếu, dẫn đến chất lượng thẩm định giá chưa cao; thậm chí có khả năng xảy ra tình trạng thiếu minh bạch, câu kết giữa các bên liên quan.

Bốn là, Việt Nam vẫn còn thiếu vắng một thị trường mua bán nợ chính thức thực sự, các nghiệp vụ phái sinh cho khoản nợ xấu (nhưng chứng khoán hóa) chưa có, dẫn đến thiếu nhà đầu tư có năng lực, thiếu tính thanh khoản của các khoản nợ; làm giảm tính hấp dẫn, giá trị và nguồn lực để xử lý các khoản nợ này; khiến quá trình mua – bán nợ theo giá thị trường càng khó khăn.

Những vướng mắc nêu trên chỉ những vấn đề nổi cộm nhất trong quá trình xử lý nợ xấu của các TCTD nói chung và triển khai NQ 42 nói riêng. Theo đó, để quá trình xử lý nợ xấu và thực hiện Nghị quyết 42 mang lại hiệu quả cao hơn, nhất là trong giai đoạn 0976080346; chúng tôi có một số kiến nghị như sau:

Thứ nhất, Quốc Hội, Chính phủ chỉ đạo các cơ quan liên quan, địa phương khẩn trương tháo gỡ, xử lý dứt điểm những vướng mắc chính nêu trên theo chức năng – nhiệm vụ, nhất là khâu hướng dẫn triển khai đồng bộ, nhất quán và phối kết hợp tổ chức thực hiện quyết liệt, hiệu quả trên tinh thần vì cái chung.

Thứ hai, Chính phủ chỉ đạo đẩy nhanh, thực chất tiến trình cơ cấu lại DNNN, nâng cao năng lực tài chính – quản trị, tạo điều kiện để hệ thống các TCTD xử lý nợ xấu. Các bộ chủ quản chỉ đạo các Tập đoàn, Tổng công ty thực hiện nghĩa vụ trả nợ hay nghĩa vụ bảo lãnh đối với các khoản vay tại các TCTD mà các đơn vị đứng ra bảo lãnh cho các công ty con, công ty thành viên của mình.

Thứ ba, trên cơ sở thực tế áp dụng chính sách tại Nghị quyết 42 và tổng kết, đánh giá việc thực hiện Quyết định số 1058/QĐ-TTg đến hết năm 2020, Chính phủ chỉ đạo sớm hoàn thiện Đề án cơ cấu lại hệ thống các TCTD giai đoạn 0976080346 nhằm tiếp tục hỗ trợ các TCTD trong việc xử lý hiệu quả nợ xấu, góp phần thực hiện thành công các mục tiêu về cơ cấu lại hệ thống các TCTD và chiến lược phát triển ngành ngân hàng đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 như đã nêu tại Quyết định 986/QĐ-TTg. Theo đó, các TCTD tiếp tục rà soát chính sách, quy trình về tín dụng, tăng cường kiểm soát rủi ro (nhất là trong bối cảnh tác động tiêu cực bởi đại dịch COVID-19) nhằm hạn chế nợ xấu gia tăng trong tương lai.

Cuối cùng, Chính phủ nên xem xét đề xuất Quốc Hội luật hóa NQ 42 trên cơ sở rà soát, hoàn thiện và hệ thống hóa các quy định pháp luật liên quan. Thực tế chứng minh NQ 42 đã mang lại rất nhiều kết quả tích cực cho công tác xử lý nợ xấu. Tuy nhiên, đối tượng tập trung vào các khoản nợ được hình thành trước khi NQ có hiệu lực (ngày 15/8/2017). Trong khi đó, nợ xấu là vấn đề liên tục, luôn hiện hữu của ngành ngân hàng. Hơn nữa, trước ảnh hưởng của dịch COVID-19, nợ xấu đã và đang tăng cao. Trong khi đó, NQ 42 sẽ hết hiệu lực chỉ trong hơn 1 năm nữa, sẽ khiến áp lực xử lý nợ xấu của hệ thống các TCTD trong thời gian tới là rất lớn. Việc luật hóa xử lý nợ xấu cũng là tăng hiệu lực, hiệu quả của công tác thể chế, một trong ba đột phá chiến lược tiếp tục được Đại hội Đảng XIII lựa chọn, thông qua.

Sau khi lắng nghe ý kiến từ đại điện Techcombank, SHB, chuyên gia Cấn Văn Lực, ông Nguyễn Quốc Hùng, Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam đánh giá, Nghị quyết số 42 đã tạo cơ chế xử lý đồng bộ, hiệu quả giúp các tổ chức tín dụng đẩy nhanh quá trình xử lý nợ xấu, kết quả đạt được là rất tích cực. Quan trọng nhất, Nghị quyết 42 đã cho thấy trách nhiệm của khách hàng trả nợ (44% số nợ thu hồi). Với những điều kiện đó, việc tổ chức thu hồi nợ xấu của các tổ chức tín dụng sẽ hoàn thiện hơn.

Dịch COVID-19 bùng phát lần 4 tiềm ẩn nguy cơ nợ xấu cao trở lại. Nhiều doanh nghiệp gián đoạn chuỗi sản xuất, đứt gãy dòng tiền, không có nguồn thu để trả nợ.

Nhằm hỗ trợ cộng đồng doanh nghiệp trước những khó khăn do dịch COVID-19, trong đó có doanh nghiệp vận tải, từ tháng 3/2020, Chính phủ đã có những gói giải pháp hỗ trợ đồng bộ, gần đây nhất là Nghị định 52 với tổng gói hỗ trợ trị giá 115.000 tỷ đồng.

Tuy nhiên, trước những tác động ngày càng lớn do làn sóng COVID-19 thứ 4 gây ra hiện nay, với đại đa số doanh nghiệp vận tải, những giải pháp hỗ trợ đó là chưa đủ.

Nhiều doanh nghiệp trong ngành kiến nghị những giải pháp hỗ trợ khẩn cấp, thiết thực hơn, chủ yếu là: giảm phí, thuế, giảm lãi suất cho vay, giảm thuế giá trị gia tăng về 0%…

Trong bối cảnh giãn cách, hạn chế di chuyển do dịch, với vận tải hành khách, lượng xe khách đến nay hoạt động chỉ khoảng 20-30%, trên mỗi một chuyến xe chỉ được chở lượng khách không quá 50% số ghế ngồi. Đặc biệt là khi đợt dịch bệnh thứ tư bùng phát vào cuối tháng 4/2021, lượng hành khách đi xe lại càng giảm nhiều hơn.

Trao đổi tại buổi tọa đàm, ông Bùi Danh Liên – Chủ tịch Hiệp hội Vận tải Hà Nội, cảm ơn ngành Ngân hàng, các tổ chức tính dụng đã vào cuộc triển khai Nghị quyết 42 một cách cụ thể, giải quyết bức xúc, giảm nợ, lùi thời điểm thu nợ, giảm thuế, phí, rất chính đáng, được quần chúng, doanh nghiệp ủng hộ.

Tuy nhiên, theo ông Liên, kết quả vẫn còn hạn chế, bởi trong khó khăn, doanh nghiệp vận tải phải giữ được doanh nghiệp, phải giữ được người lao động mới có thể cùng nền kinh tế phát triển.

Ông Bùi Danh Liên – Chủ tịch Hiệp hội Vận tải Hà Nội

“Dịch bệnh như Trời định, không biết bao giờ mới kết thúc. Nếu như COVID-19 biến thể sang một dạng khác, các cơ quan ban ngành có thể kéo dài hỗ trợ doanh nghiệp phát triển dài hạn hơn. Chúng tôi muốn kiến nghị Chính phủ tìm giải pháp hiệu quả hơn nữa để hỗ trợ doanh nghiệp. Nợ xấu là một phần, khoanh nợ cũng cần được chú trọng. Nếu không sản xuất, nợ vẫn còn đó, thành nợ xấu, không thể vay mới. Cần giải quyết khoanh nợ để doanh nghiệp tồn tại và phát triển”, Chủ tịch Hiệp hội Vận tải Hà Nội kiến nghị.

Ông Nguyễn Huy Tài, đại diện ngân hàng SHB cho biết, trong bối cảnh dịch COVID-19 với nhiều khó khăn, ngân hàng nói chung và SHB luôn đồng hành, chia sẻ cùng với các doanh nghiệp. Khó khăn của doanh nghiệp cũng là khó khăn của SHB. Với SHB, trong thời gian qua SHB luôn dành nguồn lực để đánh giá lại các khoản nợ trong và sau dịch bệnh. Trên cơ sở đó, ngân hàng có những biện pháp chủ động triển khai sau khi dịch kết thúc.

Đối với nợ xấu, không chỉ đến từ việc thu hồi nợ, mà các dòng tiền khác của khách hàng đều bị ảnh hưởng, làm giảm hoạt động của ngành ngân hàng. Khi dịch bệnh xay ra, việc xử lý nợ xấu và tương tác với khách hàng cũng gặp rất nhiều khó khăn. Nhưng nhiều đơn vị từ chối gặp gỡ trong bối cảnh dịch, hoặc phương thức trao đổi qua qua email, điện thoại cũng không hiệu quả.

Ông Nguyễn Huy Tài, đại diện ngân hàng SHB

“SHB luôn đồng hành, lắng nghe và thấu hiểu khách hàng. Thậm chí, chúng tôi còn tư vấn cho khách hàng có nên mở rộng, duy trì các hoạt động kinh doanh trong bối cảnh này hay không, hay đóng cửa chờ dịch trôi qua, để tránh tiêu hao nguồn lực. Trong điều kiện dịch bệnh, các cơ quan, bộ ngành hầu hết đều tập trung cho công tác phòng chống dịch. Do vậy, việc hỗ trợ cho các ngân hàng gặp rất nhiều khó khăn. Trên cơ sở đó, chúng tôi đã rà soát, đánh giá và trao đổi với khách hàng về các khoản nợ, hỗ trợ những quyết định của khách hàng làm sao tiết giảm nguồn lực, có điều kiện khôi phục hoạt động trong điều kiện mới”, ông Tài nói.

Hoàng Văn Vinh – Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Nha Trang – Khánh Hòa chia sẻ, trước dịch COVID-19, có hơn 17 triệu lượt khách đến Nha Trang, nhưng khi dịch đến không có bóng dáng du khách nước ngoài nào. Do ảnh hưởng dịch, 95% khách sạn đóng cửa, chưa đầy 5% hoạt động, nhưng là đăng ký làm cơ sở cách ly. Các doanh nghiệp du lịch đang bên bờ vực phá sản.

“Chúng tôi mong muốn ngân hàng hỗ trợ cho doanh nghiệp ảnh hưởng trực tiếp tiếp cận khoản vay không có lãi. Đề xuất Ngân hàng Nhà nước cho các doanh nghiệp thực hiện Thông tư 01/2020/TT-NHNN là khoanh nợ và giảm nợ, giảm lãi suất. Với tình hình hiện tại, du lịch không có khách, doanh nhân có khả năng thành con nợ, ông chủ thành con nợ. Hầu như doanh nghiệp bên bờ phá sản. Cảm ơn báo Tiền Phong tạo điều kiện cho doanh nghiệp Khánh Hòa nói lên tiếng nói của mình!”, ông Vinh nói.

Với tình hình hiện tại, du lịch không có khách, doanh nhân có khả năng thành con nợ, ông chủ thành con nợ. Hầu như doanh nghiệp bên bờ phá sản.

Đại diện Ngân hàng Techcombank cho biết: Dịch COVID-19 chưa kết thúc, và chưa thể đánh giá rõ ràng được những hậu quả chính xác mà dịch bệnh tác động đến ngân hàng.

Kinh nghiệm và cũng là bí quyết xử lý của chúng tôi trong thời gian dịch bệnh vừa qua là: Am hiểu khách hàng, phân loại đúng khách hàng và có giải pháp phù hợp. Với khách hàng khó khăn tạm thời do dịch bệnh thì chúng tôi hỗ trợ khách hàng vượt qua khó khăn. Với khách hàng khó khăn lâu dài, bị ảnh hưởng nặng nề thì ngân hàng đồng hành cùng khách hàng tìm các giải pháp giảm thiểu thiệt hại, xử lý sớm để hạn chế chi phí và lãi phát sinh.

Techcombank đưa ra những chính sách mới, ưu đãi mới dành cho những doanh nghiệp vừa và nhỏ có thể vay vốn đến 5 tỷ.

Một điểm đáng chú ý, là ngân hàng hiện đang chịu thêm các sức ép khác, đó là một số khách hàng tận dụng sự phát triển của mạng xã hội để gây sức ép cho ngân hàng, đưa thông tin một chiều, sai sự thật khiến dư luận nhìn nhận không khách quan, thiếu sự đồng cảm chia sẻ với những khó khăn của công tác xử lý thu hồi nợ xấu. Một số thông tin sai lệch này ảnh hưởng không tốt đến uy tín, gây tổn thương cho hình ảnh thương hiệu. Điều này, khiến công tác thu hồi nợ xấu đã khó càng khó hơn.

“Ngân hàng là tổ chức lớn và hoạt động chịu sự quản lý rất chặt chẽ bởi pháp luật. Chúng tôi luôn đề cao tinh thần tuân thủ pháp luật, ủng hộ chính sách của Nhà nước. Trong quá trình xử lý nợ, chúng tôi cam kết tuân thủ pháp luật và sẵn sàng chia sẻ thông tin tới các cơ quan quản lý và truyền thông để bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình.

Vì dịch bệnh vẫn tiếp tục, tôi mong muốn Ngân hàng Nhà nước tiếp tục đưa ra những chính sách phù hợp với các ngân hàng thương mại, đem lại lợi ích thiết thực cho khách hàng”, đại diện Ngân hàng Techcombank kiến nghị.

Bà Trịnh Thị Ngân – Trưởng ban Cố vấn Hiệp hội Doanh nghiệp Nhỏ và Vừa TP.Hà Nội, cho rằng, giai đoạn vừa qua, tình hình kinh doanh của doanh nghiệp nhỏ và vừa thực sự khó khăn. Doanh nghiệp nhỏ và vừa chiếm 98%, đây là khối lượng doanh nghiệp lớn, bị ảnh hưởng của dịch COVID-19 cực kỳ nặng nề.

Bà Trịnh Thị Ngân – Trưởng ban Cố vấn Hiệp hội Doanh nghiệp Nhỏ và Vừa TP.Hà Nội

“Hỗ trợ của Nhà nước rất nhiều, chúng tôi đánh giá cao Nghị quyết 42, giúp chúng tôi tái cơ cấu tài chính. Bản thân chúng tôi tự đánh giá được sức khỏe của mình, doanh nghiệp nào không tồn tại được phải giải thể. Giai đoạn vừa qua, lãi suất chưa bao giờ thấp như bây giờ, nhưng cơ hội để vay và phục hồi sản xuất rất khó. Tài sản thế chấp là vấn đề lớn, chỉ dùng để đi vay được khoản ban đầu, nhưng đọng vốn rồi đi vay rất khó. Doanh nghiệp phải có sức mới có thể chống chọi được trong tình hình hiện nay.

Chúng tôi mong ngân hàng cho nợ dài hạn hơn để có điều kiện phục hồi. Trong những tháng ảnh hưởng COVID-19, cần có chính sách hỗ trợ doanh nghiệp.

Cảm ơn ngành ngân hàng trong những năm qua luôn đồng hành, từ chính sách ưu đãi đến chăm sóc khách hàng. Bài toán muôn thuở là tài sản thế chấp, rất mong ngành ngân hàng có những quyết sách tham mưu cho Chính phủ, Quốc hội các chính sách như giảm lãi vay”, bà Trịnh Thị Ngân kiến nghị.

Ông Đoàn Văn Thắng – Tổng Giám đốc Công ty TNHH MTV quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng Việt Nam – VAMC, nhận định, diễn biến đại dịch COVID-19 còn diễn biến, thậm chí phức tạp hơn. Nợ xấu hiện nay vẫn chưa phản ánh ảnh hưởng của COVID-19 nhờ các chính sách giảm nợ, giãn nợ.

“Chúng tôi đề nghị Ngân hàng Nhà nước tiếp tục hỗ trợ khách hàng thông qua các chính sách, có thể thời gian hỗ trợ sẽ kéo dài hơn nữa.

Về phía tổ chức tín dụng, chúng tôi đề nghị tùy nguồn lực mà hỗ trợ khách hàng phù hợp. Gọi là hỗ trợ khách hàng, nhưng thực sự là tiềm năng để tổ chức tín dụng tiếp tục làm việc với khách hàng đó.

Chúng tôi cũng bị ảnh hưởng bởi COVID-19, thực tế xử lý nợ xấu, tốc độ thu nợ chậm, thậm chí bán đấu giá thành công rồi, lẽ ra người mua bình thường có thể trả ngay, nhưng hiện nay cũng xin giãn.

Trong thực tế, chúng tôi cũng đang thực hiện cơ cấu đối với các khách hàng chúng tôi mua nợ từ thị trường. Đối với khách hàng có khả năng phục hồi, chúng tôi đã áp dụng cơ cấu như giảm nợ, giãn nợ”, ông Đoàn Văn Thắng – Tổng Giám đốc Công ty TNHH MTV quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng Việt Nam – VAMC, nhấn mạnh.

“Chúng tôi đề nghị Ngân hàng Nhà nước tiếp tục hỗ trợ khách hàng thông qua các chính sách, có thể thời gian hỗ trợ sẽ kéo dài hơn nữa” – Ông Đoàn Văn Thắng – Tổng Giám đốc Công ty TNHH MTV quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng Việt Nam.

Theo Luật sư Trương Thanh Đức, các quy định pháp luật đã có tác dụng rất tốt trong việc xử lý nợ xấu, tuy nhiên, chính sách vẫn có những điểm “xấu” và vẫn cần phải hoàn thiện để bảo đảm việc xử lý nợ xấu nói chung của nền kinh tế và nợ xấu nói riêng của ngành Ngân hàng cần tốt hơn.

Luật sư Trương Thanh Đức

“Thứ nhất, về Nghị quyết 42/2017/NQ-QH14, được ban hành chậm nhưng tốt, thể hiện qua kết quả xử lý nợ xấu. Nguyên nhân thứ 2 của việc xử lý được nhiều nợ xấu, đó là thời gian. Thứ hai, qua nhiều năm, thì không có lý gì không xử lý được nợ xấu, nhất là đối với nợ có tài sản bảo đảm. Thời gian chữa lành mọi vết thương và nợ xấu.

Tuy nhiên, điểm sai không hợp lý lại làm được là 1/5 điều kiện: Thoả thuận thu giữ tài sản thế chấp. Trên thực tế, điều này không thực thi. Điểm cần thiết lại không làm được: Thủ tục rút gọn (Nghị quyết 42/2017/NQ-QH14 và Nghị quyết 03/2018/NQ-HĐTP). Vấn đề then chốt, quan trọng nhất mà Nghị quyết 42 đã mang lại, đó là tác động đến nhận thức: Được cả hệ thống chính trị và nghiệp vụ ủng hộ: Chính quyền, công chứng, đấu giá, đăng ký nhà đất,… Nhận thức và sức ép đối với khách hàng và bên tài sản bảo đảm thế chấp trước vấn đề mấu chốt quan trọng nhất là: Thu giữ tài sản thế chấp. Thay vì chây ỳ, trì hoãn có lợi trước đây, thì trở thành bất lợi đối với khách hàng và người có tài sản thế chấp từ sau khi Nghị quyết 42 có hiệu lực.

Về Thông tư số 01/2020 và 03/2021/TT-NHNN, tôi cho rằng mục tiêu hỗ trợ là cần thiết; tác dụng trợ giúp tốt. Rất cần phải giãn, hoãn, điều chỉnh kỳ hạn trả nợ, hỗ trợ khách hàng gặp khó khăn; Tác dụng không chỉ cho phía doanh nghiệp, mà đồng thời cho cả ngân hàng, rộng ra là nền kinh tế xã hội; Cổ phiếu ngân hàng tăng giá mạnh, thị trường chứng khoán tăng vọt cũng nhờ ‘công’ rất lớn của hai Thông tư này. Vậy mặt phải là ‘công’ thì đã rõ, nhưng mặt trái thì có ‘tội’ hay không?

Có hai phần chính của “chính sách COVID” là cho phép (nhưng gần tương đương với bắt buộc, hay tính chất bắt buộc cao) các tổ chức tín dụng cơ cấu lại thời hạn trả nợ, giữ nguyên nhóm nợ. Tiếp tục cho vay, thực chất là hạ chuẩn cho vay. Nếu hai Thông tư không cho phép thì ngân hàng không được làm. Bên cạnh đó là khuyến khích (không bắt buộc, hay tính chất bắt buộc thấp) các tổ chức tín dụng hỗ trợ khách hàng bằng các chính sách ưu đãi, trong đó có thoả thuận miễn, giảm lãi, phí, phạt,… Nếu hai Thông tư không cho phép thì ngân hàng vẫn được làm.

Tuy nhiên, lại có nguy cơ dẫn đến sai bản chất, thực chất bởi nợ xấu phải là nợ xấu và vẫn là nợ xấu, vì không có lý do gì để tốt lên, để thành nợ tốt. Về bản chất là việc xử lý tạm khoanh nợ, tạm thời được miễn trách, tạm thời không áp dụng “chế tài” xấu; để hỗ trợ cả hai phía doanh nghiệp và ngân hàng. Tuy nhiên, xử lý như hai Thông tư thì có nguy cơ gây nhầm lẫn, chủ quan, đánh giá không đúng bản chất, tính chất của nợ xấu, dẫn đến nguy cơ rất lớn cả về chất lượng tín dụng trong tương lai gần cũng như ý thức tuân thủ pháp luật. Từ đó, dễ đến nguy cơ xoá mất thành quả, công sức nhiều năm yêu cầu thực hiện phân loại nợ đúng; thực hiện đúng về tích lập và sử dụng dự phòng, đánh giá đúng chất lượng tín dụng, xác định đúng tình trạng rủi ro”, Luật sư Trương Thanh Đức nhấn mạnh, đồng thời đưa ra một số đề xuất, kiến nghị:

“Về Nghị quyết 42 cần sửa đổi, triển khai, hiện thực hoá thủ tục rút gọn theo Nghị quyết 42 và 03 cho các khoản nợ xấu cho vay từ 15/8/2017 các khoản nợ xấu phát sinh sau ngày 15/8/2022. Cần phải tiếp tục kéo dài hiệu lực Nghị quyết 42. Tốt nhất là nâng lên thành luật và áp dụng cho đến khi nào Hệ thống Toà án thực sự giải quyết được một cách nhanh chóng yêu cầu đòi nợ của ngân hàng, không chỉ riêng thủ tục rút gọn. Quy định rõ ràng hơn, cụ thể hơn, hợp lý hơn, khả thi hơn. Giờ không làm ngay thì lại không kịp.

Về Thông tư 42, giữ nguyên nhóm nợ, giữ nguyên nợ xấu để đánh giá đúng chất lượng tín dụng, nhất là chưa xác đinh được khi nào hết dịch. Và dù có hết dịch thì cũng còn tiếp tục khó khăn rất lâu nữa. Đồng thời cho phép áp dụng các cơ chế tương tự như hiện nay.

Đối với VAMC, cần xem xét giảm thiểu, tiến tới bỏ cơ chế mua bán nợ ‘kỹ thuật’, thay bằng cơ chế ‘khoanh nợ’.

Về các chính sách khác, khôi phục cơ chế pháp lý ‘khoanh nợ’, trước đây đã từng được thực hiện trong ngành Ngân hàng, hiện nay vẫn đang áp dụng đối với việc xử lý nợ quốc gia và một số lĩnh vực như cho vay của các Quỹ Đầu tư phát triển địa phương. Đặt ra cơ chế cho phép xoá nợ gốc nói chung, trong trường hợp xử lý nợ xấu nói riêng”.

“Cần phải tiếp tục kéo dài hiệu lực Nghị quyết 42. Tốt nhất là nâng lên thành luật và áp dụng cho đến khi nào Hệ thống Toà án thực sự giải quyết được một cách nhanh chóng yêu cầu đòi nợ của ngân hàng, không chỉ riêng thủ tục rút gọn. Quy định rõ ràng hơn, cụ thể hơn, hợp lý hơn, khả thi hơn” – Luật sư Trương Thanh Đức.

Ông Nguyễn Quốc Hùng, Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, đánh giá, những ý kiến của đại biểu tại toạ đàm đã gợi mở phương hướng rất cụ thể cho công tác xử lý nợ xấu thời gian tới.

Hiện, các tổ chức tín dụng (TCTD) đang xử lý nợ xấu rất tốt, nhưng lại bị ảnh hưởng vì dịch COVID-19, chưa biết bao giờ dịch bệnh kết thúc. Diễn biến dịch bệnh COVID-19 tại Việt Nam phức tạp trở lại trong vài tháng gần đây, ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp, người dân. Đây cũng là đối tượng khách hàng của ngân hàng, khi thu nhập của họ giảm, khả năng trả nợ ngân hàng cũng bị ảnh hưởng.

Trước tình hình đó, Hiệp hội Ngân hàng đề xuất: 1) Nghị quyết 42 chỉ là thí điểm, thời hạn có hiệu lực ngắn (5 năm), không áp dụng để xử lý cho toàn bộ nợ xấu của TCTD. Mặt khác, nợ xấu luôn tồn tại song song với hoạt động cho vay của các TCTD. Trong dài hạn, việc luật hóa các quy định về xử lý nợ xấu là rất cần thiết, khi đó lĩnh vực xử lý nợ xấu sẽ có văn bản luật riêng để điều chỉnh, các quy định xử lý nợ xấu sẽ có giá trị pháp lý cao hơn, giúp cho ngành Ngân hàng và các cơ quan Nhà nước liên quan phối hợp xử lý nợ xấu hiệu quả hơn. 2) Trong trường hợp đại dịch COVID-19 vẫn tiếp tục kéo dài và ảnh hưởng lớn đến an toàn hệ thống, cần có chính sách cho phép ngân hàng được khoanh nợ các khoản vay thuộc đối tượng áp dụng tại Thông tư 01 và Thông tư 03 như là chính sách áp dụng tín dụng phục vụ nông nghiệp nông thôn đối với những khoản nợ rủi ro do dịch bệnh gây nên hiện nay.

3) Việc triển khai Nghị quyết 42 còn rất nhiều vướng mắc, bất cập như đã nêu ở trên, cần thiết tiếp tục ban hành các văn bản hướng dẫn các nội dung tại Nghị quyết 42 đảm bảo tính đầy đủ, kịp thời, đồng bộ và thống nhất trong áp dụng pháp luật để giải quyết kịp thời vướng mắc của các ngân hàng trong triển khai Nghị quyết 42 hiện nay.

“Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam kiến nghị Chính phủ, Quốc hội kéo dài hiệu lực Nghị quyết 42. Muốn kéo dài thì phải đánh giá, tổng kết những mặt được, mặt chưa được, nếu không thì bổ sung vào các bộ luật dân sự ra sao, để TCTD có hành lang thông thoáng để xử lý.

Hiện nay, COVID-19 đã ảnh hưởng đến toàn bộ nền kinh tế nói chung và nguồn lực tài chính của các tổ chức cá nhân có nhu cầu mua nợ nói riêng nên việc bán các khoản nợ xấu của TCTD đã gặp nhiều khó khăn. Đề nghị Ngân hàng Nhà nước và các cơ quan có thẩm quyền sớm hoàn thiện khuôn khổ pháp lý về mua bán nợ, đồng thời có các chính sách ưu đãi cho các đơn vị mua, xử lý nợ xấu để góp phần đẩy mạnh hoạt động mua bán nợ”, ông Nguyễn Quốc Hùng, Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, nói.

Diễn biến dịch bệnh COVID-19 tại Việt Nam phức tạp trở lại trong vài tháng gần đây, ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp, người dân. Đây cũng là đối tượng khách hàng của ngân hàng, khi thu nhập của họ giảm, khả năng trả nợ ngân hàng cũng bị ảnh hưởng.

“Ngân hàng Nhà nước đã ban hành Thông tư 01, Thông tư 03 yêu cầu tổ chức tín dụng tạo điều kiện cho doanh nghiệp, cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn, giảm lãi, phí, giữ nguyên nhóm nợ nhằm hỗ trợ khách hàng chịu ảnh hưởng bởi dịch bệnh. Trong bối cảnh COVID-19, có thể nói rằng, không có thông tư nào tháo gỡ được tình hình hiện nay, tốt được như Thông tư 01, Thông tư 03. Các ngân hàng cũng giảm lãi vay, cắt giảm lợi nhuận, ‘gồng mình’ hỗ trợ doanh nghiệp” – Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam đánh giá.

Kết thúc buổi tọa đàm, nhà báo Lê Xuân Sơn cho rằng, Nghị quyết 42 có tác dụng rất lớn trong giải quyết nợ xấu, tạo hành lang pháp lý cho các ngân hàng, thay đổi nhận thức của các bộ, ngành cơ quan quản lý thi hành pháp luật và cả các đối tượng thi hành các khoản nợ.

Theo nhà báo Lê Xuân Sơn, Tổng Biên tập báo Tiền Phong, buổi toạ đàm thành công tốt đẹp với những chia sẻ giàu thông tin, rất có trách nhiệm, góp phần kiến nghị các giải pháp để giải quyết vấn đề nợ xấu.

“Trong thời gian qua, chúng ta đã giải quyết khá tốt nợ xấu ở các ngân hàng, xuống còn 2% (Ngân hàng SHB còn 1,8 %). Tuy nhiên Nghị quyết 42 cũng còn nhiều tồn tại cơ bản vẫn chưa được giải quyết, đó là sự thay đổi trong nhận thức của các địa phương không đồng bộ và vẫn còn thờ ơ trong việc phối hợp giải quyết nợ xấu… Chúng tôi sẽ thể hiện những kiến nghị này trong báo cáo sau buổi toạ đàm.

Theo phản ảnh của các ngân hàng, do các chính sách đặc biệt như Thông tư 01, Thông tư 03, thì vẫn chưa đối mặt với các khoản nợ xấu, nhưng do COVID-19 nên cuối năm nay nợ xấu có khả năng sẽ lên trên 3%, vì vậy cần thiết phải có những chính sách đặc biệt hơn nữa. Cần phải có những văn bản pháp lý tầm Chính phủ để giải quyết vấn đề tín dụng. Các doanh nghiệp cũng có kiến nghị cụ thể trong khoanh nợ, giãn nợ… Chúng tôi cũng sẽ báo cáo để Ngân hàng Nhà nước nghiên cứu.

Các ngân hàng cũng có nhiều trăn trở, giải pháp, cùng doanh nghiệp, tư vấn cho họ giải quyết món nợ, tiết kiệm chi tiêu trong bộ máy… Tuy nhiên, các doanh nghiệp thực sự rơi vào tình trạng khó khăn và cần có các chính sách tổng thể hơn.

Buổi toạ đàm ngày hôm nay đã thành công tốt đẹp với những chia sẻ giàu thông tin, rất có trách nhiệm, góp phần kiến nghị các giải pháp để giải quyết vấn đề nợ xấu. Cám ơn các đơn vị, hiệp hội, ngân hàng, doanh nghiệp đã đến dự và lắng nghe hội thảo này”, nhà báo Lê Xuân Sơn nói.