Ta cần biết, bất cứ thuốc
nào, kể cả vitamin được cho là thuốc bổ đều có khả năng gây tai biến cho người
sử dụng nó nếu không được dùng đúng cách, đúng liều, và đặc biệt khi cả dùng
đúng cách đúng liều. Những bất lợi do dùng thuốc gây ra được gọi chung là “PHẢN
ỨNG CÓ HẠI CỦA THUỐC” (người nước ngoài gọi ADR do chữ viết tắt của Adverse
Drug Reactions). ADR còn được gọi bằng tên khác như tác dụng phụ, tác dụng
ngoại ý, tác dụng không mong muốn… nhưng ngay cả người không thuộc giới chuyên
môn cũng nên làm quen, dùng ADR vì là chữ thông dụng trên toàn thế giới hiện
nay.
ADR được Tổ chức Y tế thế
giới (WHO) định nghĩa: “ADR là tác dụng có hại xảy ra ngoài ý muốn khi dùng một
thứ thuốc đúng liều, đúng đường dùng nhằm chữa bệnh, phòng bệnh hoặc chẩn
đoán”. Ta nên lưu ý, nếu bị tai biến do dùng quá liều thuốc thì không gọi bị
ADR mà là bị ngộ độc thuốc.
Bạn đang đọc:
ADR lại được chia làm 2 loại : ADR loại A là loại thường xảy ra hơn, chiếm 80 – 90 % ( của hàng loạt ADR ), có tương quan đến công dụng dược lý đã biết của thuốc, như warfarin có công dụng chống đông máu hoàn toàn có thể gây ADR làm xuất huyết ở người bệnh. ADR loại A hoàn toàn có thể Dự kiến và phòng ngừa, như thuốc kháng histamin thế hệ 1 là promethazin gây ADR buồn ngủ, người dùng thuốc nếu dùng promethazin do buồn ngủ không nên lái xe, quản lý và vận hành máy móc. Còn ADR loại B là loại xảy ra hiếm hơn, chiếm 10 – 20 %, không tương quan đến tính năng dược lý, như kháng sinh nhóm fluoroquinolon kháng khuẩn nhưng lại gây ADR là làm co giật hoặc xói mòn sụn khớp ở súc vật còn non. ADR loại B gần như không hề Dự kiến trước là xảy ra hay không xảy ra. Đặc biệt, dị ứng thuốc là ADR loại B hoàn toàn có thể gây tử trận không tiên lượng được thường xảy ra cho nhiều loại thuốc, trong đó có những vắc-xin .
Nên quan tâm, nhiều thuốc được lưu hành trên thị trường dược phẩm vẫn được những viện bào chế dược phẩm theo dõi ADR ( được gọi là theo dõi thử nghiệm lâm sàng quá trình 4 ) để nếu thuốc Open ADR quá nghiêm trọng sẽ tự ý ngưng lưu hành hoặc bị chính quyền sở tại cấm lưu hành thuốc đó. Trước đây, vào cuối thế kỷ trước, có thuốc giảm đau glafenin ( biệt dược Glifanan ) đã bị cấm lưu hành do gây dị ứng quá nặng nề. Cách đây không lâu, thuốc chống viêm trị đau xương khớp rofecoxib ( Vioxx ) đã được nhà phân phối dữ thế chủ động rút ra khỏi thị trường dược phẩm vì có rủi ro tiềm ẩn gây biến cố tim mạch trầm trọng. Nhiều thuốc phải bán theo đơn bác sĩ, tức là chỉ khi bác sĩ khám bệnh ghi đơn thuốc nhà thuốc mới có quyền bán thuốc theo đơn đó, là vì chỉ có bác sĩ biết cách chỉ định thuốc, ghi cách dùng thế nào để phát huy công dụng điều trị của thuốc đồng thời hạn chế mức thấp nhất hoặc không để xảy ra ADR .
Ngoại trừ một số ít ADR thuộc loại nhẹ chỉ gây không dễ chịu ( như ADR gây buồn ngủ của thuốc kháng histamin trị dị ứng ) hoàn toàn có thể xảy ra tiếp tục ( hễ dùng thuốc là bị ), hầu hết ADR, đặc biệt quan trọng ADR gây rối loạn nghiêm trọng ( như suy thận cấp, hoặc bị tai biến do vắc-xin ) rất hiếm khi xảy ra và chỉ xảy ra khi dùng liều cao hoặc dùng lâu ngày. Có loại ADR thuộc loại thường gặp ( trong sách trình độ dược thường ghi ADR > 1/100, tức 100 người dùng thuốc sẽ có hơn 1 người có rủi ro tiềm ẩn bị ADR ), có loại ADR thuộc loại ít gặp ( 1/1. 000 Để phòng tránh ADR: người dùng thuốc nên lưu ý
mấy điều sau:
– Chỉ thật thiết yếu mới mới dùng thuốc. Hoàn toàn không nên lạm dụng dù chỉ là vitamin .
– Nếu được bác sĩ khám ghi đơn thuốc, phải dùng đúng, dùng đủ ( không dư không thiếu ) những thuốc ghi trong đơn và triển khai tốt những lời hướng dẫn .
– Đừng nghe lời mách bảo của người không thuộc giới trình độ mà dùng thuốc nào đó lê dài từ tháng này sang tháng kia .
– Trước khi dùng một thuốc, cần đọc kỹ bản hướng dẫn hoặc hỏi dược sĩ tại nhà thuốc về những điều cần biết, trong đó có : tính năng phụ tức ADR, những thận trọng khi dùng thuốc, chống chỉ định ( tức những trường hợp không được dùng thuốc ) .
– Khi đang dùng thuốc nếu bị phản ứng không bình thường ( hoàn toàn có thể bị ADR ) nên ngưng ngay thuốc và đi tái khám báo cho bác sĩ biết để bác sĩ cho hướng xử trí .
– Khi đọc trên báo chí truyền thông thông tin về ADR của một thuốc ( hoặc vắc-xin gây tai biến kể ở trên ), thì đó là thông tin để tìm hiểu thêm và cẩn trọng chứ người đang dùng thuốc đó trọn vẹn không nên quá lo ngại tìm cách ngưng dùng thuốc khi chưa có quan điểm của bác sĩ trực tiếp điều trị chỉ định dùng .
Không nên tự ý dừng tiêm ngừa
mà không tham khảo ý kiến của bác sĩ
Mới đây, trường hợp tử vong của nạn nhân Đặng Kim Chi ( ngụ tại Cao Lãnh, Đồng Tháp ; và tạm trú tại Hóc Môn, TP Hồ Chí Minh ) sau khi tiêm vắc-xin ngừa ung thư cổ tử cung ( UTCTC ) tại Trung tâm Y tế dự trữ ( TTYTDP ) Q. 9, TP. Hồ Chí Minh, đã khiến người dân, đặc biệt quan trọng là những cha mẹ có con trong độ tuổi tiêm ngừa ( từ 9 – 25 tuổi ) vô cùng lo ngại. Có em đã chích một mũi đầu, nay do dự “ không dám ” chích mũi tiếp theo dù đã tới lịch tiêm nhắc .
SK&ĐS đã trao
đổi với BS.Cao Hữu Nghĩa, Viện Pasteur TP.HCM, dưới góc nhìn chuyên gia xung
quanh vấn đề này nhằm kịp thời giúp người dân có cái nhìn đúng đắn hơn.
Xem thêm:
– PV: Xin bác sĩ cho biết, tỉ
lệ biến chứng khi tiêm ngừa vắc-xin UTCTC có giống như các loại vắc-xin khác
không?
– BS. Cao Hữu Nghĩa: Vắc-xin
ngừa HPV (nguyên nhân gây UTCTC), cùng với xét nghiệm Paps tầm soát (phết tế
bào CTC), có khả năng làm giảm đáng kể gánh nặng UTCTC tại Việt Nam cho thế hệ
này và cho các thế hệ mai sau.
Biến chứng khi tiêm vắc-xin là tựa như nhau. Có nhóm biến chứng tại chỗ ( đau, sưng, đỏ ), body toàn thân và biến chứng nguy hại ( sốc phản vệ, tử trận … ) .
Về vắc-xin UTCTC : cả 2 loại đều có Hồ sơ về tính bảo đảm an toàn được cả Mỹ ( FDA và CDC ) cũng như châu Âu ( EMEA ) chấp thuận đồng ý. Tại Nước Ta : khi thuốc đến tay người sử dụng cũng đã trải qua hàng loạt thử nghiệm lâm sàng và được BYT cấp phép lưu hành. Cho nên, hoàn toàn có thể nói : những phản ứng phụ sau tiêm vắc-xin UTCTC đều nằm trong mức số lượng giới hạn thường thì .
– PV: Đối với các bé gái đã
tiêm 1 mũi, nay lo lắng ngừng tiêm mũi tiếp theo thì có hại gì không, thưa bác
sĩ?
– BS. Cao Hữu Nghĩa: Bên cạnh
lịch tiêm chuẩn, vắc-xin sẽ có những lịch tiêm linh động khác do bác sĩ chuyên
khoa chỉ định. Như vậy, khi có vấn đề làm trì hoãn việc tiêm chủng, người dân
vẫn có thể tiêm tiếp những liều còn lại sau khi bác sĩ chuyên khoa tư vấn và
xem xét. Việc dừng mũi tiêm nào là do bác sĩ chỉ định hoặc có sự chỉ đạo từ cơ
quan chủ quản. Người dân nên tham khảo ý kiến bác sĩ tư vấn trước khi quyết
định.
– PV: Với tư cách là một
chuyên gia, bác sĩ có lời khuyên gì dành cho những đối tượng này không?
-BS. Cao Hữu Nghĩa: Sau
trường hợp tai biến sau tiêm vắc-xin ngừa UTCTC tại Q.9, TP.HCM, cho tới nay,
chưa có quyết định chính thức từ Bộ Y tế hay Sở Y tế về việc dừng tiêm vắc-xin,
cho nên người dân cần bình tĩnh và tuân thủ hướng dẫn của cơ sở y tế – nơi mình
đang tiêm phòng. Bất kỳ cán bộ y tế nào cũng theo dõi chặt chẽ thông tin y học
(cả về chuyên môn lẫn quản lý) và sẵn sàng có những hướng dẫn tư vấn cho người
dân một cách thích hợp. Lợi ích của người bệnh là tối thượng trước các quyết
định y khoa.
PV: Xin cám ơn bác sĩ!
A.K (thực hiện)
Theo kết luận của Hội đồng
chuyên môn, kết quả giải phẫu tử thi của nạn nhân Đặng Kim Chi chỉ ghi nhận tử
vong do phù phổi cấp. Tuy nhiên, qua kết quả thử độc chất có hiện diện Paracetamol,
Propranodol và Adrenalin trong máu, có sự hiện diện Propranodol trong nước tiểu
và dịch dạ dày. Do đó, nguyên nhân tử vong chưa xác định, xét thấy cần làm
thêm nhiều xét nghiệm chuyên biệt và xét
ngoại kiểm lô vắc-xin cùng lô (của nạn nhân đã tiêm – PV) tại TTYTDP quận 9,
TP.HCM.
Xem thêm:
PGS.TS. NGUYỄN HỮU ĐỨC
Source:
Category: