Dex, NFTs, Marketplace,… Đây đều là những ứng dụng được tạo bởi smart contract trên blockchain hay còn được gọi là hợp đồng thông minh. Vậy Smart Contract là gì, đặc điểm của ứng dụng hợp đồng thông minh như thế nào? Cùng tìm hiểu nội dung bài viết dưới đây của lamchacancadoitay nhé!
Tìm hiểu Smart Contract là gì?
Smart Contract là các chương trình được thiết kế chạy trên blockchain. Smart contract hay hợp đồng thông minh tương tự như một hợp đồng kỹ thuật số bị bắt buộc cần có và được ràng buộc bởi một số quy tắc cụ thể khi thực hiện. Những quy tắc này được xác định bởi bộ mã máy tính mà các nút node trong mạng đều phải sao chép và thực thi các quy tắc đó.
Về bản chất, Smart Contract được hiểu đơn giản một đoạn mã chạy trên một hệ thống phân tán (blockchain), cho phép tạo ra các giao thức Permissionless (tức là không cần trao quyền). Điều đó có nghĩa là:
- Hai bên trong hợp đồng có thể đưa ra các cam kết thông qua blockchain mà không cần phải biết về danh tính hay tin tưởng lẫn nhau.
- Họ có thể đảm bảo rằng nếu các điều kiện của hợp đồng không được thỏa mãn, hợp đồng sẽ không được thực thi.
Ngoài ra, việc sử dụng hợp đồng thông minh loại bỏ nhu cầu đối với các bên trung gian, giúp giảm đáng kể chi phí hoạt động.
Mỗi blockchain có một phương pháp triển khai hợp đồng thông minh khác nhau, ví dụ trên Cosmos có WASM, Polkadot có ink!,… Trong đó nổi bật nhất vẫn là Smart Contract chạy trên máy ảo của Ethereum (Ethereum Virtual Machine – EVM).
Yếu tố cần có để tạo nên hợp đồng thông minh
Có 4 yếu tố quan trọng để hình thành một hợp đồng thông minh:
- Chủ thể hợp đồng: Các bên tham gia thực hiện giao kết hợp đồng, trong đó có những bên được cấp quyền truy cập, theo dõi tình hình xử lý và nội dung hợp đồng.
- Điều khoản hợp đồng: Các điều khoản quy định ở dạng chuỗi, được lập trình đặc biệt mà các bên tham gia phải đồng ý với các điều này.
- Chữ ký số: Các bên tham gia hợp đồng thông minh đồng thuận triển khai thỏa thuận về chữ ký số và phải thực hiện thao tác thông qua chữ ký số.
- Nền tảng phân quyền: Bước vào giai đoạn hoàn tất, hợp đồng thông minh cần được tải lên Blockchain. Chuỗi Blockchain tiếp tục phân phối dữ liệu về các node và lưu lại, không thể điều chỉnh.
Tình trạng pháp lý và vấn đề bảo mật
Về tình trạng pháp lý, nhiều học giả pháp lý cho rằng Smart Contract không phải là thỏa thuận pháp lý, không nhất thiết tạo thành thỏa thuận ràng buộc hợp lệ theo quy định của luật. Hợp đồng thông minh là phương tiện mà dựa vào nó, người tham gia sẽ thực hiện các nghĩa vụ bắt nguồn từ các thỏa thuận cụ thể.
Một số hợp đồng thông minh hoạt động như phương tiện công nghệ nhằm mục đích tự động hóa nghĩa vụ thanh toán, chuyển các mã thông báo hoặc tiền điện tử.
- Theo viện Tiêu Chuẩn và Công Nghệ Quốc Gia Hoa Kỳ mô tả: hợp đồng thông minh là bộ sưu tập các mã và dữ liệu được triển khai bằng cách sử dụng giao dịch ký bằng mật mã trên Blockchain. Hợp đồng thông minh có thể coi là thủ tục lưu trữ bảo mật để thực thi chuyển giao giá trị giữa các bên một cách nghiêm ngặt, không thể bị thao túng.
- Năm 2019, Belarus là quốc gia đầu tiên hợp pháp hóa hợp đồng thông minh. Năm 2020, Hạ viện của Iowa thông qua dự luật công nhận hợp pháp các liên hệ thông minh trong tiểu bang.
- Năm 2021, lực lượng đặc nhiệm về quyền tài phán của Anh xuất bản quy tắc giải quyết tranh chấp kỹ thuật số, giúp giải quyết nhanh tranh chấp pháp lý về blockchain và tiền điện tử ở Anh.
Về vấn đề bảo mật, hợp đồng thông minh sẽ lưu trữ dữ liệu trên một chuỗi khối hoặc sổ cái phân tán, được kiểm soát và kiểm tra bởi nền tảng hoạt động chứ không phải bất kỳ chương trình máy chủ nào tùy ý kết nối.
Cách hoạt động của Smart Contract như thế nào?
Nói một cách đơn giản, Smart Contract hoạt động như một chương trình tất định. Các Smart Contract sẽ thực thi một tác vụ cụ thể trong trường hợp thỏa mãn các điều kiện nhất định. Do đó, một hệ thống Smart Contract thường tuân theo các câu lệnh “nếu… thì…”.
Trên Ethereum, các Smart Contract chịu trách nhiệm thực thi và quản lý các hoạt động diễn ra trên blockchain khi những người dùng (address) tương tác với nhau. Bất kỳ địa chỉ nào không phải là smart contract đều được gọi là Tài khoản độc lập (Externally Owned Account – EOA). Do đó, smart contract sẽ do máy tính kiểm soát và EOA do người dùng kiểm soát.
Smart Contract Ethereum bao gồm một mã hợp đồng và hai khóa công khai:
- Khóa công khai thứ nhất là khóa do người tạo hợp đồng cung cấp.
- Khóa còn lại đại diện cho chính hợp đồng, khóa này có vai trò như một mã định danh kỹ thuật số duy nhất cho mỗi Smart Contract.
Smart Contract được triển khai thông qua giao dịch blockchain và chúng chỉ được kích hoạt khi một Tài khoản độc lập (EOA) hoặc các Smart Contract khác call chúng. Tuy nhiên, kích hoạt đầu tiên luôn từ phía EOA (người dùng).
Ưu & nhược điểm của Smart Contract(Hợp đồng thông minh)
Ưu điểm
Hợp đồng thông minh là một bộ mã có thể lập trình, có khả năng tùy chỉnh cao và có thể được thiết kế theo nhiều cách khác nhau để có thể cung cấp nhiều loại dịch vụ và giải pháp.
Ngoài ra, hợp đồng thông minh là các chương trình phi tập trung và tự thực hiện (self-executing), chúng giúp tăng tính minh bạch và giảm chi phí hoạt động. Nếu được triển khai đúng cách, chúng cũng có thể tăng hiệu quả vận hành và giảm chi phí hành chính.
Nhược điểm
Smart Contract dựa trên hệ thống blockchain nên không thể sửa đổi và can thiệp. Một khi Smart Contract được viết ra, nếu muốn thay đổi thì chỉ có cách viết lại một hợp đồng mới. Tính chất không thể thay đổi là một ưu điểm lớn, tuy nhiên trong một số trường hợp có thể là nhược điểm.
Ví dụ:
Khi một tổ chức tự trị phi tập trung (DAO) có tên là “The DAO” bị hack vào năm 2016, hàng triệu ETH đã bị đánh cắp do có sai sót trong mã hợp đồng thông minh của họ.
Vì Smart Contract của họ là không thể thay đổi, nên các nhà phát triển không thể sửa code. Điều này cuối cùng đã dẫn đến một cuộc hard fork, tạo ra Ethereum Classic và Ethereum.
Bên cạnh đó, Smart Contract cũng là sản phẩm từ Blockchain, mà Blockchain hiện vẫn chưa được bảo vệ bởi pháp lý. Nên Smart Contract nếu có lỗi xảy ra, người dùng cũng không được chính phủ bảo vệ quyền lợi.
Ngoài ra, có một số ý kiến cho rằng các hệ thống tập trung cũng có thể cung cấp hầu hết các giải pháp và chức năng mà hợp đồng thông minh mang lại. Tuy nhiên, điều khác biệt là ở chỗ, các hợp đồng thông minh chạy trên một mạng ngang hàng (P2P) phân tán thay vì trên một máy chủ tập trung.
Rủi ro của Smart Contract
Smart Contract chỉ là các đoạn mã chạy trên một Blockchain do con người tạo ra, chúng không thông minh, chúng hoạt động theo cách mà nhà phát triển viết ra chúng, chứ không phải cách mà nhà phát triển nghĩ chúng sẽ hoạt động. Vì vậy Hợp đồng thông minh vẫn có rủi ro vì bộ mã có khả năng bị tấn công và có lỗi.
Điển hình là có rất nhiều vụ hack đã xảy ra trong năm 2021, khiến rất nhiều dự án bị thiệt hại nặng nề. Anh em có thể đọc thêm tại đây.
Ngoài ra, việc không thể sửa đổi ở mục nhược điểm cũng là thứ đáng lưu ý. Nếu anh em không may viết sai bất kì điều khoản nào, ví dụ như thời gian trả token của các quỹ, team,… thì đồng nghĩ với việc phải viết lại từ đầu.
So sánh hợp đồng thông minh và hợp đồng truyền thống
Hợp đồng thông minh có nhiều điểm khác biệt so với hợp đồng truyền thống:
- Hợp đồng thông minh được giao kết bằng phương tiện điện tử và sẽ có chữ ký điện tử. Trong khi hợp đồng truyền thống giao kết bằng phương tiện “giấy tờ”, “vật chất” và ký tay sau khi các bên gặp và trao đổi với nhau.
- Hợp đồng thông minh tạo ra bởi hệ thống máy tính ngôn ngữ lập trình, các điều khoản quy định được đưa ra và không chịu sự can thiệp bởi của con người. Điều này giúp thực thi hợp đồng một cách công minh và chính xác. Trong khi hợp đồng truyền thống lại tạo bởi các chuyên gia pháp lý, họ dựa vào các tài liệu, văn bản quy định và cần bên thứ ba giúp thực thi. Điều này mất nhiều thời gian và chi phí, nhất là trong trường hợp xảy ra sự cố phải chỉnh sửa lại hợp đồng.
- So với hợp đồng truyền thống, việc lưu trữ hợp đồng thông minh dễ dàng hơn. Thay vì lưu trữ hợp đồng giấy như thông thường, hợp đồng thông minh sẽ được lưu trữ trực tiếp trên các nền tảng số, không lo thất lạc, hư hỏng.
Ứng dụng của Smart Contract trong Crypto
Về cơ bản, hầu hết các ứng dụng được cung cấp bởi các hệ thống tập trung đều có thể được thiết kế tương tự và cung cấp bởi các Smart Contract trên blockchain.
Smart Contract cho phép các nhà phát triển có thể thiết kế ra nhiều trường hợp sử dụng khác nhau. Ví dụ: Ví tiền điện tử để lưu trữ Coin & Token, các sàn giao dịch phi tập trung (DEX), trò chơi (gaming), NFT,…
Tổng kết
Như vậy chúng đã tìm hiểu Hợp đồng thông minh smart contract là gì, cũng như một số ưu & nhược điểm và ứng dụng của hợp đồng thông minh trong Crypto. Nếu các bạn có những câu hỏi khác liên quan đến chủ đề trên, hãy bình luận ở phía dưới để được hỗ trợ ngay nhé!