GDP là một thuật ngữ chuyên ngành kinh tế, hiểu rõ được chỉ số này giúp bạn biết tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế. Nắm rõ GDP là gì cũng như cách tính chỉ số GDP giúp đánh giá chính xác tốc độ tăng trưởng kinh tế. Hãy cùng tìm hiểu chi tiết về chỉ số này qua bài viết dưới đây nhé.
GDP Là Gì?
GDP là chỉ số tổng sản phẩm quốc nội, tức là tổng giá trị các loại hàng hóa, dịch vụ cuối cùng được sản xuất trong một quốc gia ở một thời điểm xác định, có thể là 1 quý, 6 tháng, 9 tháng hay 1 năm.
Đánh giá chính xác chỉ số này giúp chúng ta biết được sự phát triển kinh tế của quốc gia, vùng lãnh thổ.
GDP Bình Quân Đầu Người Là Gì?
GDP bình quân đầu người dùng để chỉ kết quả sản xuất kinh doanh trung bình tính trên tổng số dân trong 1 năm. GDP bình quân đầu người tỷ lệ thuận với mức thu nhập, đời sống của người dân ở quốc gia đó.
GDP Danh Nghĩa Là Gì?
GDP danh nghĩa là tổng sản phẩm quốc nội tính theo giá thị trường, chỉ số này cũng bao gồm cả sự thay đổi về giá do lạm phát.
GDP Thực Tế Là Gì?
GDP thực tế là thước đo tổng sản phẩm quốc nội đã điều chỉnh lạm phát. Đây cũng là chỉ số phản ánh rõ nền kinh tế quốc nội trong năm. Nếu GDP thực thấp hơn GDP danh nghĩa tức là lạm phát đang quá nhiều và ngược lại.
GDP Xanh Là Gì?
GDP xanh có thể hiểu là GDP còn lại sau khi khấu trừ chi phí cần thiết nhằm phục hồi môi trường do hậu quả quá trình tái sản xuất gây nên.
Ý Nghĩa Của Chỉ Số GDP Đối Với Một Quốc Gia
Chỉ số GDP có thể được dùng để đánh giá tình trạng tăng trưởng kinh tế của quốc gia trong một khoảng thời gian nhất định. Có thể kể đến một số ý nghĩa của chỉ số GDP với một quốc gia đó là:
- GDP là thước đo phản ánh tốc độ tăng trưởng kinh tế của quốc gia, thể hiện sự biến động của giá sản phẩm/dịch vụ theo thời gian.
- GDP bình quân đầu người cho biết mức thu nhập tương đối đồng thời đánh giá được chất lượng cuộc sống của dân chúng ở mỗi quốc gia.
- GDP suy giảm sẽ ảnh hưởng tiêu cực tới nền kinh tế gây suy thoái kinh tế, thất nghiệp, lạm phát, đồng tiền mất giá,… ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của người dân.
Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Chỉ Số GDP
Chỉ số GDP có thể bị ảnh hưởng bởi 3 yếu tố là:
- Dân số là lực lượng lao động chủ lực tạo ra của cải, vật chất, đây cũng là đối tượng tiêu thụ sản phẩm, dịch vụ. Dân số cũng là cơ sở để tính GDP bình quân đầu người của mỗi quốc gia.
- FDP là chỉ số đầu tư trực tiếp từ nước ngoài dài hạn thường có: vật chất, tiền bạc, cơ sở hạ tầng do đó cũng ảnh hưởng đến việc tính GDP.
- Lạm phát là hiện tượng tăng giá chung của dịch vụ, hàng hóa, tăng liên tục khiến tiền tệ bị mất giá. Quốc gia muốn tăng trưởng kinh tế đều cần có mức lạm phát cố định và phải duy trì trong mức ấy. Lạm phát tăng quá mức có thể ảnh hưởng lớn đến GDP hơn nữa có thể gây khủng hoảng kinh tế nghiêm trọng.
Cách Tính Chỉ Số GDP
Hiện nay để tính chỉ số GDP cho kết quả chính xác nhất sẽ dùng 3 công thức dưới đây:
Tính GDP Theo Phương Pháp Chỉ Tiêu ( Tính Tổng Chỉ Tiêu)
Theo đó công thức và cách thích GDP theo phương pháp chỉ tiêu sẽ là:
Công thức
- GDP = C + G + I + NX.
Trong đó:
- C là chi tiêu của các hộ gia đình gồm các chi tiêu cho dịch vụ và sản phẩm của hộ gia đình.
- G là chi tiêu của Chính phủ cho các hoạt động như: an ninh, y tế, giáo dục, dịch vụ, giao thông,…
- I là tổng đầu tư từ các nhà đầu tư với các khoản chi tiêu của doanh nghiệp về nhà xưởng, thiết bị.
- NX là xuất khẩu ròng của nền kinh tế cũng chính là cán cân thương mại. NX = X (Xuất khẩu [export]) – M – (Nhập khẩu[Import])
Ví dụ
Nền kinh tế đơn giản gồm có:
- H là các hộ gia đình.
- M là chủ nhà máy xay bột.
- B là chủ lò bánh mì.
H mua bánh mì của B với giá 100, bột mì từ M với giá 10. B mua bột mì của M với giá 40 để làm bánh mì.
Nếu như M không dùng sản phẩm trung gian nào khác. Cả B và M đều nhận dịch vụ lao động cũng như vốn từ H, B thanh toán cho H các khoản gồm có: 30 dịch vụ vốn, 30 chi phí thuê lao động.
Tương tự như vậy, M thanh toán cho H các khoản gồm có: 10 thuê vốn và 40 thuê lao động.
Từ những thông tin này GDP tính theo phương pháp chi tiêu sẽ là:
- GDP = C + G + I + NX (do chỉ có chi tiêu hộ gia đình nên I= 0, G= 0, NX= 0) => GDP = 10 + 100 = 110.
Tính GDP Theo Phương Pháp Chi Phí ( Tính Theo Thu Nhập)
Cách tính GDP theo phương pháp chi phí cụ thể như sau:
Công thức
- GDP = W + I + Pr + R + Ti + De.
Trong đó:
- W là tiền lương.
- I là tiền lãi.
- Pr là lợi nhuận.
- R là tiền thuê.
Ti là thuế gián thu, chính là loại thuế không đánh trực tiếp vào thu nhập và tài sản của người nộp thuế. Đây là khoản thuế đánh gián tiếp qua giá hàng hóa, dịch vụ.
De là khấu hao tài sản cố định.
Ví dụ
Nền kinh tế đơn giản gồm có:
- K là các hộ gia đình.
- A là chủ nhà máy xay bột.
- B là chủ lò bánh mì.
K mua bánh mì của B với giá 200, bột mì từ A với giá 20. B mua bột mì từ A với giá 50 để nướng bánh mì.
Nếu như A không dùng sản phẩm trung gian khác, cả A và B đều nhận dịch vụ lao động, vốn từ K, B đã trả cho K những khoản sau: 40 cho dịch vụ vốn và 40 cho chi phí thuê nhân công. A thanh toán cho K các khoản sau: 20 tiền vốn và 50 thuê nhân công.
Sử dụng công thức tính GDP phương pháp chi phí cụ thể là:
- GDP = (40 + 50) + (40 + 20) = 150.
Tính GDP Theo Phương Pháp Sản Xuất
Công thức tính GDP theo phương pháp sản xuất như sau:
Công thức
- GDP = Giá trị tăng thêm + Thuế nhập khẩu
- GDP = Giá trị sản xuất – Chi phí trung gian + Thuế nhập khẩu
Trong đó:
Giá trị tăng thêm của mỗi ngành kinh tế có thể là:
- Thu nhập của người sản xuất.
- Tiền công.
- Bảo hiểm.
- Thuế sản xuất.
- Khấu hao tài sản cố định.
- Giá trị thặng dư.
- Các thu nhập khác.
Ví dụ
Nền kinh tế đơn giản gồm có:
- C là các hộ gia đình.
- B là chủ lò bánh mì.
- A là chủ nhà máy xay bột.
C mua bánh mì của B với giá 100, bột mì từ A với giá 10. B mua bột mì từ A với giá 40 để nướng bánh mì. Nếu A không dùng sản phẩm trung gian, Cả A và B đều nhận dịch vụ lao động cùng vốn từ C, B đã thanh toán cho C 10 thuê vốn và 40 thuê nhân công.
Thực tế cho thấy không phải tất cả các giao dịch trên thị trường đều được tính vào GDP. Vì nếu làm như vậy cùng một sản phẩm sẽ bị tính trùng nhiều lần. Do đó để có chỉ số GDP chính xác cần phân biệt hàng hóa trung gian, hàng hóa được mua dùng làm đầu vào sản xuất ra những sản phẩm khác, chủ dùng một lần trong khi sản xuất.
Vì vậy ta có:
B mua bột từ A với giá 40, bán cho C giá 100, B lãi 60.
C được A thanh toán 40 cho nhân công và 10 vốn, C thu được 50.
- GDP = giá trị tăng thêm + thuế thu nhập = (10 + 40) + (100 – 40) = 110.
GDP Và GNP Có Gì Khác Nhau
Có thể dễ dàng so sánh GDP với GNP qua bảng dưới đây:
| Tiêu chí | Chỉ số GDP | Chỉ số GNP |
| Khái niệm | GDP là chỉ số tổng giá trị các loại dịch vụ, hàng hóa, sản phẩm nội địa của quốc gia trong 1 năm. GDP càng lớn thì nền kinh tế càng mạnh và ngược lại.
|
GNP là tổng sản lượng quốc gia, là tổng tiền thu được từ các sản phẩm, dịch vụ mà công dân của quốc gia tạo ra trong năm. GNP đánh giá sự phát triển kinh tế của cả quốc gia. |
| Bản chất | Là tổng sản phẩm quốc nội.
Là các giá trị do các thành phần kinh tế trong nước tạo ra trong 1 năm. Các thành phần kinh tế đóng góp vào chỉ số GDP gồm cả thành phần kinh tế trong nước và nước ngoài hoạt động ở quốc gia đó. |
Là chỉ số phản ánh tổng sản phẩm quốc dân.
Là toàn bộ giá trị được công dân trong nước sản xuất trong 1 năm. Công dân có thể tạo ra giá trị ở cả trong và ngoài nước.
|
Phân Biệt Chỉ Số GDP Và CPI
Có thể thấy rõ điểm giống và khác nhau của hai chỉ số này qua bảng dưới đây:
| Tiêu chí so sánh | Chỉ số giảm phát GDP (GDP Deflator) | Chỉ số CPI (Consumer Price Index) |
| Giống nhau | Đều là chỉ số dùng đo lường kinh tế vĩ mô. | |
| Khác nhau | ||
| Bản chất | Đo lường tất cả chi phí hàng hóa, dịch vụ được sản xuất ra. | Đo lường chi phí hàng hóa, dịch vụ được mua bởi người tiêu dùng. |
| Giá trị tính | Chỉ tính hàng hóa, và dịch vụ sản xuất trong nước | Tính cho tất cả hàng hóa, dịch vụ được mua, bao gồm cả hàng hóa nhập khẩu |
| Tính thay đổi | Có sự thay đổi.Tức là cho phép thay đổi giỏ hàng hóa khi các thành phần GDP thay đổi. Được gọi là Paasche index | Cố định sự ảnh hưởng. Tức là được tính toán bởi giỏ hàng cố định. Được gọi là chỉ số Laspeyres index |
| Ý nghĩa | Giảm bớt xu hướng gia tăng chi phí đời sống | Đo lường chi phí cho đời sống. |
Điểm Hạn Chế Của Chỉ Số GDP
Tuy vậy chỉ số GDP cũng có một số hạn chế là:
- Không phản ánh được các hoạt động sản xuất tự cung, tự cấp, không đánh giá được chất lượng hàng hóa.
- Không định lượng được giá trị của hoạt động kinh tế không chính thức như: sản xuất hộ gia đình, chợ đen,…
- Không tính được lợi nhuận kiếm được trong một quốc gia do lợi nhuận của công ty nước ngoài gửi lại cho nhà đầu tư nước ngoài.
- Chỉ xem xét sản xuất hàng hóa cuối cùng, đầu tư vốn mới mà bỏ qua hoạt động của doanh nghiệp với nhau qua sự chi tiêu, giao dịch trung gian.
- Không lo lường chính xác sự phát triển của quốc gia hoặc đời sống của người dân trong quốc gia đó vì GDP chỉ nhấn mạnh sản lượng vật chứ chứ không xem xét thực trạng phát triển tổng thể của quốc gia.
Kết Luận
Mong rằng với những chia sẻ trên đây có thể giúp các bạn hiểu rõ GDP là gì cũng như cách tính chính xác nhất để áp dụng khi cần thiết. Vào năm 2020, GDP Việt Nam đạt 240,602 triệu USD xếp hạng vị trí 36 trên thế giới.
Thông tin được biên tập bởi: lamchacancadoitay.vn