Đối với sự phát triển toàn diện của trẻ nhỏ, kẽm chính là một trong những vi chất quan trọng không thể thiếu. Tuy nhiên, thiếu kẽm lại là tình trạng phổ biến nhiều trẻ gặp phải mà không phải cha mẹ nào cũng nhận biết được. Từ biểu hiện chán ăn, rụng tóc, cho đến chậm tăng trưởng và các vấn đề về trí tuệ, thiếu kẽm có thể ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và tương lai của trẻ. Vậy làm thế nào để nhận biết và phòng ngừa tình trạng này một cách hiệu quả? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết qua bài viết dưới đây.
Biểu hiện thiếu kẽm ở trẻ em
Chán ăn, biếng ăn
Thiếu kẽm ảnh hưởng đến vị giác và khứu giác của trẻ, khiến trẻ không có cảm giác ngon miệng khi ăn. Trẻ có thể giảm lượng ăn, ăn không ngon miệng, thậm chí bỏ bữa. Tình trạng này thường kéo dài, khiến trẻ chậm tăng cân, chiều cao và chậm phát triển.
Rụng tóc
Thiếu kẽm có thể gây rụng tóc, đặc biệt là ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Tóc trẻ thiếu kẽm thường thưa thớt, dễ gãy rụng, có thể rụng thành mảng lớn.
Viêm da
Thiếu kẽm có thể gây viêm da, đặc biệt là ở vùng mặt, cổ và mông. Da của trẻ khô ráp, dễ bong tróc, nổi mụn trứng cá. Biểu hiện này có thể làm trẻ cảm thấy khó chịu và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của bé.
Chậm tăng trưởng
Một biểu hiện thiếu kẽm ở trẻ em nguy hiểm là khiến bé chậm tăng cân, chiều cao. Tình trạng này có thể kéo dài đến tuổi trưởng thành, gây ảnh hưởng đến chiều cao và thể chất của trẻ. Để biết trẻ có đang thiếu cân, chậm phát triển chiều cao hay không, cha mẹ cần theo dõi các chỉ số cân nặng và chiều cao thường xuyên.
Chậm phát triển trí tuệ
Thiếu kẽm ảnh hưởng đến sự phát triển của não bộ, khiến trẻ chậm nói, chậm biết đi, chậm học hỏi. Trẻ thiếu kẽm trầm trọng thường gặp khó khăn trong việc ghi nhớ, tập trung và giải quyết vấn đề.
Biểu hiện khác
Ngoài các biểu hiện trên, trẻ thiếu kẽm còn có thể gặp khó ngủ, thiếu tỉnh táo, suy nhược cơ thể và tăng nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp, tiết niệu.
Nguyên nhân gây thiếu kẽm ở trẻ em
Chế độ ăn uống thiếu kẽm
Nguyên nhân phổ biến nhất gây thiếu kẽm ở trẻ em là không được cung cấp đủ qua chế độ ăn uống. Đối với trẻ dưới 6 tháng, không được bú đủ sữa mẹ cũng là nguyên nhân chính của tình trạng này. Sữa mẹ là nguồn cung cấp kẽm dồi dào và dễ hấp thu cho trẻ.
Bệnh nhiễm trùng kéo dài
Trẻ bị nhiễm trùng kéo dài, đặc biệt là nhiễm trùng đường hô hấp, tiêu hóa, tiết niệu có thể dẫn đến thiếu kẽm do cơ thể tăng nhu cầu sử dụng kẽm để chống lại nhiễm trùng.
Bệnh lý bẩm sinh
Một số bệnh lý bẩm sinh như viêm ruột, hội chứng ruột kém hấp thu, hội chứng Acrodermatitis enteropathica có thể gây thiếu kẽm do cơ thể không hấp thu hoặc chuyển hóa kẽm hiệu quả.
Sử dụng kháng sinh lâu dài
Trẻ dùng thuốc kháng sinh trong thời gian dài có thể làm giảm khả năng hấp thu kẽm của cơ thể, dẫn đến tình trạng thiếu kẽm.
Mất kẽm do tiêu chảy và nôn mửa
Trẻ bị tiêu chảy, nôn mửa cũng có thể mất kẽm qua phân và nước tiểu. Đây vừa là nguyên nhân cũng như biểu hiện thiếu kẽm ở trẻ nên mẹ cần đặc biệt lưu ý.
Thiếu hụt các chất dinh dưỡng khác
Trẻ bị thiếu hụt các chất dinh dưỡng khác như sắt, vitamin C, vitamin A cũng có thể làm tăng nguy cơ thiếu kẽm. Việc bổ sung đầy đủ các dưỡng chất cần thiết là rất quan trọng để tránh tình trạng này.
Cách chẩn đoán tình trạng thiếu kẽm ở trẻ
Biểu hiện lâm sàng
Bác sĩ sẽ hỏi về chế độ ăn uống hàng ngày và tình trạng bệnh lý gần đây của bé. Thông qua việc thu thập thông tin này, bác sĩ có thể đưa ra những nghi ngờ ban đầu về tình trạng thiếu kẽm của trẻ.
Xét nghiệm máu
Xét nghiệm máu là phương pháp chẩn đoán thiếu kẽm chính xác nhất vì đây là phương pháp đo nồng độ kẽm trong huyết thanh. Nồng độ kẽm huyết thanh dưới 60 mcg/dL ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ và dưới 70 mcg/dL ở trẻ em lớn hơn được coi là thiếu kẽm.
Các xét nghiệm bổ sung
Ngoài xét nghiệm máu, bác sĩ có thể chỉ định các xét nghiệm khác để chẩn đoán thiếu kẽm, bao gồm đo nồng độ kẽm trong nước tiểu hoặc trong tóc của bé. Những phương pháp này giúp bác sĩ có cái nhìn toàn diện hơn về tình trạng thiếu kẽm của trẻ.
Cách bổ sung kẽm cho trẻ
Bổ sung kẽm qua thực phẩm
Bổ sung kẽm qua thực phẩm, thức ăn là phương pháp bổ sung kẽm tự nhiên và an toàn nhất đối với các trường hợp có biểu hiện thiếu kẽm ở trẻ em. Cha mẹ cần cho bé ăn đa dạng các loại thực phẩm giàu kẽm để đảm bảo bé nhận đủ lượng kẽm cần thiết.
Bổ sung kẽm qua thực phẩm chức năng
Nếu biểu hiện thiếu kẽm ở trẻ đáng báo động hoặc không thể bổ sung kẽm qua chế độ ăn uống, bác sĩ có thể kê đơn thuốc bổ sung kẽm cho bé. Liều lượng bổ sung kẽm cho bé sẽ tùy thuộc vào độ tuổi và mức độ thiếu kẽm của bé.
Bổ sung kẽm qua thực phẩm
Thịt đỏ
Thịt đỏ như thịt bò, thịt lợn, thịt cừu là nguồn cung cấp kẽm dồi dào. Cha mẹ nên cho trẻ ăn các loại thịt này thường xuyên để đảm bảo đủ lượng kẽm cần thiết.
Hải sản
Hải sản như tôm, cua, cá cũng là nguồn cung cấp kẽm tốt. Đặc biệt, tôm và cua chứa nhiều kẽm, giúp trẻ hấp thu kẽm hiệu quả.
Đậu
Các loại đậu như đậu nành, đậu đen, đậu xanh cũng chứa lượng kẽm đáng kể. Mẹ nên chế biến các món ăn từ đậu để bổ sung kẽm cho trẻ.
Hạt ngũ cốc
Hạt ngũ cốc như hạt điều, hạt bí, hạt óc chó là những loại thực phẩm giàu kẽm. Cha mẹ có thể thêm các loại hạt này vào chế độ ăn uống hàng ngày của trẻ.
Trứng
Trứng là một trong những nguồn cung cấp protein và kẽm tốt. Bữa ăn chứa trứng sẽ giúp trẻ nhận đủ lượng kẽm cần thiết.
Sữa và các sản phẩm từ sữa
Sữa và các sản phẩm từ sữa không chỉ cung cấp canxi mà còn cung cấp lượng kẽm quan trọng cho sự phát triển của trẻ.
Bổ sung kẽm qua thực phẩm chức năng
Liều lượng kẽm cần thiết
Liều lượng bổ sung kẽm cho bé sẽ tùy thuộc vào độ tuổi và mức độ thiếu kẽm của bé. Thông thường, liều lượng bổ sung kẽm cho trẻ sơ sinh là 1-2 mg/kg/ngày, còn cho trẻ em lớn hơn là 3-5 mg/kg/ngày.
Lưu ý khi bổ sung kẽm qua thực phẩm chức năng
Khi bổ sung kẽm cho bé qua đường uống, cha mẹ cần lưu ý nên cho bé uống thuốc bổ sung kẽm sau bữa ăn để giảm nguy cơ kích ứng dạ dày. Không nên cho bé uống kẽm cùng với sữa hoặc các sản phẩm từ sữa vì sữa có thể làm giảm khả năng hấp thu kẽm của cơ thể. Nếu bé đang dùng các loại thuốc khác, cha mẹ nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi bổ sung kẽm cho bé.
Cách phòng ngừa thiếu kẽm ở trẻ
Cho trẻ bú đủ sữa mẹ
Cho trẻ bú đủ sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời vì sữa mẹ là nguồn cung cấp kẽm dồi dào và dễ hấp thu cho trẻ. Sữa mẹ không chỉ giúp trẻ phát triển toàn diện mà còn tăng sức đề kháng cho bé.
Cho trẻ ăn đa dạng thực phẩm giàu kẽm
Cha mẹ nên cho trẻ ăn đa dạng các loại thực phẩm giàu kẽm để đảm bảo cơ thể trẻ nhận đủ lượng kẽm cần thiết cho sự phát triển toàn diện. Nên kết hợp các loại thực phẩm chứa kẽm với chế độ ăn uống hàng ngày.
Đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm
Cho trẻ ăn uống đầy đủ, vệ sinh an toàn thực phẩm để tránh bị nhiễm trùng, từ đó giúp trẻ hấp thu kẽm tốt hơn. Việc giữ gìn vệ sinh an toàn thực phẩm cũng giúp phòng ngừa các bệnh lý liên quan đến tiêu hóa.
Kiểm soát các bệnh lý liên quan
Kiểm soát các bệnh lý có thể gây thiếu kẽm như tiêu chảy, nhiễm trùng đường hô hấp, tiêu hóa, tiết niệu. Việc điều trị kịp thời các bệnh lý này sẽ giúp trẻ hấp thu kẽm tốt hơn và tránh tình trạng thiếu kẽm.
Quan sát biểu hiện thiếu kẽm
Nếu trẻ có một hoặc nhiều biểu hiện thiếu kẽm như chậm tăng trưởng, chậm phát triển, chán ăn, biếng ăn, tiêu chảy, rụng tóc, viêm da,… cha mẹ nên đưa trẻ đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Việc phát hiện sớm và bổ sung kẽm đầy đủ sẽ giúp trẻ phát triển khỏe mạnh.
Bảo vệ sức khỏe của trẻ bằng việc bổ sung kẽm đúng cách
Thiếu kẽm không chỉ là một vấn đề dinh dưỡng mà còn là yếu tố then chốt ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển toàn diện của trẻ. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu thiếu kẽm và bổ sung kẽm đúng cách là trách nhiệm và tình thương của mỗi bậc cha mẹ. Đừng để sự thiếu hụt vi chất này làm giảm đi tương lai tươi sáng của con trẻ. Hãy luôn chú trọng đến dinh dưỡng hàng ngày và tạo điều kiện tốt nhất để con yêu phát triển khỏe mạnh và mạnh mẽ nhất.