Trẻ sơ sinh là những sinh linh nhỏ bé và mong manh, dễ bị ảnh hưởng bởi các yếu tố nguy hiểm từ môi trường xung quanh, trong đó có thủy ngân – một kim loại nặng độc hại có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời. Bài viết này sẽ giúp các bậc phụ huynh nắm vững những thông tin quan trọng về nguy cơ nhiễm độc thủy ngân ở trẻ sơ sinh, từ nguyên nhân, biểu hiện đến cách xử lý và biện pháp phòng ngừa, để bảo vệ sức khỏe và sự phát triển toàn diện của con em mình.
Nguyên nhân gây ngộ độc thủy ngân ở trẻ sơ sinh
Thủy ngân là gì?
Theo Cục Quản lý Môi trường Y tế, thủy ngân (ký hiệu hoá học Hg) là kim loại nặng có ánh bạc, tồn tại dưới dạng lỏng ở nhiệt độ phòng và rất dễ bay hơi. Hơi thủy ngân không màu, không mùi nên khó phát hiện, nhưng cực kỳ nguy hiểm với sức khỏe con người khi tiếp xúc. Nguồn thủy ngân chủ yếu giải phóng từ chất thải môi trường hoặc tích lũy trong thức ăn và gián tiếp đi vào cơ thể người qua đường ăn uống.
Trẻ nhiễm thủy ngân khi bú mẹ
Sữa mẹ là thức ăn tốt nhất cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, nhưng khi mẹ ăn phải các loại thực phẩm bị nhiễm thủy ngân, nguồn sữa cũng có thể bị ảnh hưởng. Lượng thủy ngân tích lũy trong cơ thể mẹ có thể theo dòng sữa, khiến trẻ bị nhiễm thủy ngân khi bú mẹ. Đây là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất khiến trẻ sơ sinh bị nhiễm độc thủy ngân.
Các nguyên nhân khác gây nhiễm thủy ngân
Thủy ngân rất dễ qua nhau thai và lắng đọng ở mô thai nhi, có thể khiến trẻ sinh ra gặp một số bất thường như chậm phát triển, rối loạn ngôn ngữ. Ngoài ra, trẻ còn có thể tiếp xúc với thủy ngân trong các tình huống như: vỡ nhiệt kế, đeo trang sức hoặc dùng các sản phẩm chăm sóc nhiễm thủy ngân, sống gần môi trường khu công nghiệp bị ô nhiễm…
Biểu hiện và mức độ nguy hiểm khi trẻ sơ sinh nhiễm thủy ngân
Thủy ngân hữu cơ (Methylmercury)
Đây là dạng mà mọi người có thể tiếp xúc qua việc ăn uống, đặc biệt nguy hiểm với thai nhi. Trẻ sơ sinh nhiễm thủy ngân hữu cơ trong thời gian dài qua đường sữa mẹ có nguy cơ mắc chứng bệnh Minamata, một dạng bệnh thần kinh do nhiễm độc thủy ngân. Nó cũng ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương và hệ nội tiết, đồng thời gây ảnh hưởng đến miệng, cơ hàm và răng. Methylmercury còn có thể gây dị tật bẩm sinh ở thai nhi.
Thủy ngân nguyên tố (dạng lỏng)
Trẻ nhiễm thủy ngân dạng này có nguy cơ cản trở sự phát triển của trẻ trong giai đoạn đầu, khó khăn trong vấn đề nhận thức, kỹ năng vận động tinh và nhận thức về không gian thị giác. Điều này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển toàn diện của trẻ về sau.
Triệu chứng khi hít phải thủy ngân cấp tính
Một số triệu chứng phụ huynh có thể dễ bắt gặp ở trẻ khi hít phải thủy ngân cấp tính như là: sốt, khó thở, tim đập nhanh, ra nhiều mồ hôi, tăng tiết nước bọt, nhược cơ, nhạy cảm với ánh sáng và da đỏ hồng bất thường (ở các vùng như má, mũi). Những triệu chứng này cần được nhận biết kịp thời để có biện pháp xử lý nhanh chóng.
Mối nguy hiểm của thủy ngân trong nhiệt kế
Khi nhiệt kế vỡ, giọt thủy ngân vương ra ngoài sẽ chuyển sang dạng khí gây độc. Thủy ngân trong nhiệt kế lại là dạng nguyên chất, có độc tính cao hơn, nhất là với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ nếu vô tình hít phải. Tuy hơi thủy ngân gây độc nặng khi hít, nhưng thủy ngân lỏng rất kém hấp thu ở hệ tiêu hóa và thường được thải tự nhiên ra ngoài khi đường ruột khỏe mạnh. Ngưỡng gây độc khi nuốt phải thủy ngân là khoảng > 4-5 micromol/lít hoặc >1.6 microgram/kg/ngày.
- Đeo găng tay cao su và khẩu trang y tế để dọn thủy ngân.
- Thao tác xử lý cần dứt khoát để tránh các giọt thủy ngân phân ly.
- Mở cửa sổ xung quanh cho thoáng khí và loại bỏ các dụng cụ sau khi dọn để tránh nhiễm thủy ngân.
Cách xử lý khi trẻ sơ sinh nhiễm độc thủy ngân
- Nhanh chóng đưa trẻ khỏi khu vực có độc tố.
- Cởi bỏ quần áo trẻ đang mặc để thay bằng quần áo sạch khác.
- Rửa da và mắt bé bằng nước sạch.
- Đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất để bác sĩ kịp thời tiên lượng và xử lý.
Biện pháp phòng ngừa nhiễm độc thủy ngân ở trẻ sơ sinh
Biện pháp phòng ngừa liên quan đến dinh dưỡng của mẹ
- Mẹ cho con bú không nên ăn hải sản sống.
- Giảm tần suất tiêu thụ các loại cá có nguy cơ nhiễm thủy ngân như cá rô phi, cá ngừ, cá thu, cá mú.
Biện pháp phòng ngừa liên quan đến môi trường sống
- Thận trọng với các sản phẩm có chứa thủy ngân, tốt nhất nên để xa tầm tay trẻ.
- Không để trẻ chơi đùa với nhiệt kế, các sản phẩm có chứa thủy ngân.
Lưu ý khi sử dụng nhiệt kế thủy ngân
- Khi đo nhiệt độ cho trẻ phải luôn ở cạnh và theo dõi trong suốt thời gian đo đến khi có kết quả.
- Có thể thay nhiệt kế thủy tinh bằng nhiệt kế điện tử để tránh sơ ý làm vỡ nhiệt kế thủy ngân.
Hy vọng thông qua bài viết này, các bậc phụ huynh đã có thêm kiến thức hữu ích cho việc chăm sóc trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Sự phát triển toàn diện của trẻ cần được bảo vệ trước mọi nguy cơ tiềm ẩn, trong đó có nguy cơ nhiễm độc thủy ngân.
Bảo vệ con yêu khỏi nguy cơ nhiễm độc thủy ngân
Vai trò của các bậc cha mẹ trong việc bảo vệ sức khỏe con yêu là vô cùng quan trọng. Việc nhận biết và phòng ngừa nguy cơ nhiễm độc thủy ngân không chỉ giúp trẻ tránh khỏi những biến chứng nguy hiểm, mà còn đảm bảo sự phát triển toàn diện và khỏe mạnh của trẻ trong tương lai. Hãy luôn cẩn trọng và chú ý đến môi trường sống, chế độ dinh dưỡng và tất cả những yếu tố có thể ảnh hưởng đến con bạn. Một chút quan tâm và bảo vệ từ bạn hôm nay có thể tạo nên một tương lai tươi sáng và khỏe mạnh cho con yêu của mình.